του Αλεσσάντρο Μερκιόρι
Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές στην Ιστορία του στίβου, αλλά κι ο πρώτος που σκόρπισε στον αέρα τις θεωρίες της ναζιστικής Γερμανίας περί ανωτερότητας της «Λευκής Φυλής» κερδίζοντας, το ’36 στο Βερολίνο, υπό το βλέμμα μάλιστα του Άντολφ Χίτλερ 4 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια.
Ο Τζέιμς Κλίβελαντ Όουενς, απλά «Τζέσε», γιατί ήταν βραδύγλωσσος και δεν μπορούσε να προφέρει σωστά το όνομά του γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου του 1913, στο Όκβιλ (Αλαμπάμα) και πέθανε στις 31 Μαρτίου του ’80 στο Τάκσον (Αριζόνα).
Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές στην Ιστορία του στίβου, αλλά κι ο πρώτος που σκόρπισε στον αέρα τις θεωρίες της ναζιστικής Γερμανίας περί ανωτερότητας της «Λευκής Φυλής» κερδίζοντας, το ’36 στο Βερολίνο, υπό το βλέμμα μάλιστα του Άντολφ Χίτλερ 4 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια. Στην επιστροφή του ωστόσο, στις βαθύτατα ρατσιστικές Ηνωμένες Πολιτείες της εποχής όχι μόνο δεν έγινε δεκτός ως ήρωας, αλλά συνέχισε να στοχοποιείται και να περιθωριοποιείται ως ένας ακόμη, κοινός «Αφροαμερικανός».
Όταν τον Αύγουστο του 1936 ο Όουενς «προσγειώθηκε», που λέει ο λόγος γιατί την εποχή εκείνη οι άνθρωποι ταξίδευαν ακόμη με υπερωκεάνιο, στο Βερολίνο, για τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ήδη μία διασημότητα.
Γιατί ένα χρόνο νωρίτερα, στις 25 Μαΐου του ’35, κατά τη διάρκεια της αθλητικής συνάντησης Big Ten Meet στο Αν Άρμπορ του Μίτσιγκαν κατέρριψε σε λιγότερο από 45 λεπτά, πέντε παγκόσμια ρεκόρ ισοφαρίζοντας ένα έκτο.
Το ρεκόρ στο μήκος, με 8μ.13, επίδοση που διήρκησε έως το 1960. Στις 220 γιάρδες με 20’’.03. Στις 220 γιάρδες με εμπόδια, με 22’’.06 (ο πρώτος αθλητής που κατέβηκε τα 23’’). Και το ρεκόρ στις 100 γιάρδες, με 9’’.04. Με δεδομένο ότι τα ρεκόρ στις 220 γιάρδες μετρούσαν και για τα 200μ., χωρίς και με εμπόδια, εκείνη την αξέχαστη ημέρα ο Τζέσε Όουενς κατέρριψε ή ισοφάρισε, συνολικά έξι παγκόσμια ρεκόρ.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στο Βερολίνο κι υπό τα αποσβολωμένα βλέμματα της ναζιστικής Γερμανίας, ο Όουενς θα κέρδιζε 4 χρυσά μετάλλια, ένα απίστευτο ρεκόρ που θα ισοφάριζε μόνο το 1984, στο Λος Άντζελες ο συμπατριώτης του Καρλ Λιούις κατακτώντας ισάριθμα μετάλλια στα ίδια, ακριβώς αγωνίσματα.
Στα 100μ. κέρδισε με 10’’.03, στα 200μ. με 20’’.07, που ήταν και νέο παγκόσμιο ρεκόρ. Στο μήκος πήδηξε 8μ.06, που ήταν νέο ολυμπιακό ρεκόρ, ενώ ένα ακόμη παγκόσμιο ρεκόρ το πέτυχε με την σκυταλοδρομία 4Χ100, με 39’’.08. Μόλις είχε γεννηθεί ένα νέο, παγκόσμιο φαινόμενο: της «Μαύρης Αντιλόπης».
Το απόγευμα της 4ης Αυγούστου του ’36, υπό το βλέμμα του Χίτλερ ο Όουενς κατακτούσε το χρυσό μετάλλιο στο μήκος αφήνοντας στη δεύτερη θέση τον Λουτζ Λονγκ, τον κορυφαίο Γερμανό αθλητή της εποχής, το δυνατό χαρτί της Προπαγάνδας, όσο όμως και προσωπικό του φίλο.
Ο αστικός μύθος διηγείται πως ο «Φύρερ», ενοχλημένος από την ήττα της «Άριας Φυλής» σηκώθηκε από την πολυθρόνα του κι εγκατέλειψε τις εξέδρες του Ολυμπιακού Σταδίου για ν’ αποφύγει να δώσει το χέρι του στον «Μαύρο» νικητή. Την πραγματικότητα, εκείνου του περιστατικού περιέγραψε με εντελώς διαφορετικό τρόπο, ο ίδιος ο Όουενς το1970, στην αυτοβιογραφία του «The Jesse Owens Story».
«…Όταν κατέβηκα από το βάθρο του νικητή, πέρασα μπροστά από την εξέδρα των επισήμων για να επιστρέψω στ’ αποδυτήρια. Ο Καγκελάριος με κάρφωσε με τα μάτια του, σηκώθηκε και με χαιρέτησε μ’ ένα νεύμα του χεριού του. Ανταπέδωσα με τον ίδιο τρόπο απαντώντας στον χαιρετισμό του. Τα περί, τυχόν εχθρότητας ίσχυαν μόνο στην κακόγουστη φαντασία των δημοσιογράφων και συγγραφέων της εποχής». Περιστατικό, που επιβεβαιώθηκε το 2014, στο BBC κι από την μαρτυρία του Έρικ Μπράουν, πιλότου της Fleet Air Arm. «Υπήρξα μάρτυρας του χαιρετισμού του Χίτλερ στον Τζέσε Όουενς και των συγχαρητηρίων που δέχτηκε για τα αποτελέσματά του».
Κι ενώ οι Γερμανοί φίλαθλοι τον περικύκλωναν για αυτόγραφα, μία αγκαλιά, μία χειραψία ή τον υποδέχονταν με κάθε τιμή στα εστιατόρια ή τα ξενοδοχεία «λευκών», η επιστροφή του στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ακριβώς η ίδια που η ρατσιστική Αμερική επεφύλασσε στους υπόλοιπους Αφροαμερικανούς.
Ο τότε πρόεδρος, Φράνκλιν Ντελάνο Ρούζβελτ, όχι μόνο δεν του έστειλε ένα τυπικό τηλεγράφημα συγχαρητηρίων, αλλά ακύρωσε την τελευταία στιγμή την επίσκεψή του στον «Λευκό Οίκο», ενώ ακόμη χειρότερα, στην κεντρική είσοδος του φημισμένου ξενοδοχείου «Waldorf Astoria» της Νέας Υόρκης ο Όουενς έφαγε κυριολεχτικά… πόρτα αναγκασμένος να φτάσει στο δωμάτιό του, από την αντίστοιχη της υπηρεσίας, μάλιστα στοιβαγμένος στο τρόλεϊ των υπόλοιπων αποσκευών.
Η δόξα μπορεί να υπήρχε, αλλά μόνο από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, γιατί στην αρτηριοσκληρωτική Αμερική έφτυσε αίμα για να εξασφαλίσει καθημερινά ακόμη και μία χούφτα δολάρια. Δούλεψε ως υπάλληλος σε καθαριστήριο, χορευτής Τζαζ, προσπάθησε να βρει την τύχη του στο σινεμά, δίπλα από το «παιδί θαύμα» Σίρλεϊ Τεμπλ. Πουλούσε τα ταχύτατα πόδια του σε παραστάσεις για τσίρκο, όπου έπρεπε να τρέξει πιο γρήγορα από ένα αυτοκίνητο, ένα σκυλί ή ένα άλογο. Το οποίο, άλογο, το κέρδιζε εκμεταλλευόμενος τον φόβο του την ώρα της εκπυρσοκρότησης του πιστολιού εκκίνησης.
Μετά το’ ριξε στην προπονητική, εισπράττοντας χρήματα, αλλά κι ένα κομμάτι αναγνώρισης ως τον πρώτο άνθρωπο που δίδαξε την τεχνική, τα μυστικά της ευλυγισίας, της ελαστικότητας και της εκρηκτικότητας στους διάσημους Harlem Globetrotters. Ήταν όμως μανιώδης καπνιστής κι αρρώστησε από καρκίνο του πνεύμονα. Σταδιακά αποσύρθηκε στον κόσμο των βιβλίων, της συγγραφής και της αγαπημένης του Τζαζ και πέθανε σε ηλικία, μόλις 66 ετών.
Η, εν μέρει αναγνώριση του άθλου του, τουλάχιστον από τους Αμερικανούς ήρθε, όπως είθισται συνήθως, πολλά χρόνια μετά θάνατον. Το ’86 ονόμασαν στην μνήμη του τον αστεροειδή Νο 6758, ενώ το ’90 ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους (Σίνιορ) του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου. Το ’84, πάντως οι Γερμανοί είχαν προλάβει να τον τιμήσουν πρώτοι απ’ όλους μετονομάζοντας σε Τζέσε Όουενς Στράσε την κεντρική λεωφόρο που περνάει έξω από το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου. Το λιγότερο που θα μπορούσαν να κάνουν για να θυμούνται και οι νεότεροι ποια ήταν η «Μαύρη Αντιλόπη» που ξεφτίλισε τον Ναζισμό.
Ακολουθήστε το sportdog.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις αθλητικές ειδήσεις