Ήταν 11 Σεπτεμβρίου 1921, όταν στα απάτητα βουνά του Πόντου γράφτηκε μια από τις πιο φρικτές και συνάμα συγκλονιστικές σελίδες της Ιστορίας του Ελληνισμού. Πάνω από 500 ψυχές, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, κυνηγημένοι από τους κεμαλικούς διώκτες, κρύβονταν στη Σάντα για να γλιτώσουν από τη φωτιά της Γενοκτονίας.
Η Σάντα ήταν ξακουστή για το αντάρτικο. Αποτέλεσε ένα προπύργιο του Ελληνισμού στον Ανατολικό Πόντο, με λαμπρές ιστορίες μαχών εναντίον των Τούρκων.
Και τότε συνέβη το αδιανόητο. Το κλάμα επτά νηπίων απειλούσε να προδώσει το καταφύγιο τους. Ο αρχηγός των ανταρτών Ευκλείδης Κουρτίδης πήρε μια απόφαση και θυσιάστηκαν τα μωρά, τα οποία τα σκότωσαν δια πνιγμού. Το πως πείστηκαν οι μητέρες, να αποβούν σε αυτήν αποτρόπαια, την φρικιαστική πράξη, είναι ένα κεφάλαιο που μέλλει να το ερευνήσει η ιστορία, καθώς και την ευθύνη του αρχικαπετάνιου.
Τα βρέφη της Σάντας έγιναν θυσία για την ίδια τη ζωή του γένους τους. Το αίμα τους έσωσε τους γονείς, τα αδέλφια, τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Μα ο θάνατός τους σημάδεψε για πάντα τις μητέρες που αποχωρίστηκαν τα σπλάχνα τους.
«Οι άνθρωποι που σφάζουν τα παιδιά τους είναι αδύνατον να νικηθούν»
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, όταν οι Τούρκοι στρατιώτες αντίκρισαν τα σκοτωμένα βρέφη, έμειναν αποσβολωμένοι. Ο καπετάν Ευκλείδης Κουρτίδης καταγράφει στο ημερολόγιό του τα λόγια του Τούρκου αξιωματικού: «Οι άνθρωποι που σφάζουν τα παιδιά τους είναι αδύνατον να πιασθούν…». Μπροστά σε αυτήν τη φρίκη, ο στρατός υποχώρησε.
Η θυσία των επτά νηπίων στάθηκε πράξη πέρα από τα όρια της ανθρώπινης αντοχής – πράξη που ξεπερνά τον θάνατο, καθώς γίνεται αιώνιο σύμβολο μαρτυρίου.
Ο ανείπωτος πόνος των μανάδων
Για τις γυναίκες της Σάντας, η σωτηρία ήρθε με τίμημα την ψυχή τους. Έζησαν κουβαλώντας το βάρος μιας απόφασης που κανένα ανθρώπινο χέρι δεν θα ’πρεπε να σηκώσει. Στη μνήμη τους, το κλάμα των παιδιών εκείνης της μέρας δεν σώπασε ποτέ. Έγινε μόνιμος ήχος ενοχής, αγωνίας, σιωπηλής αντίστασης.
Η κορυφαία στιγμή του Ποντιακού μαρτυρίου
Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου στέρησε τη ζωή σε περίπου ένα εκατομμύριο ψυχές. Μα η στιγμή της Σάντας ξεχωρίζει. Γιατί εκεί, μπροστά στη βία και την απανθρωπιά, οι μάνες στάθηκαν πάνω από τον εαυτό τους. Έκαναν την καρδιά τους πέτρα για να συνεχίσει να ζει το έθνος τους.
Η μνήμη
Σήμερα, η Σάντα δεν είναι μόνο ένα χωριό του Πόντου. Είναι μνήμη. Είναι σύμβολο. Είναι το αιώνιο «γιατί» που στοιχειώνει τον Ελληνισμό. Η θυσία των επτά νηπίων δεν σβήνει. Μένει να θυμίζει ότι ο πόνος της μάνας και το αίμα του παιδιού έγιναν το πιο τραγικό και ακατάλυτο κεφάλαιο του Ποντιακού μαρτυρίου.
Από τότε έχουν συμπληρωθεί 104 χρόνια και ακόμα στην Ελλάδα υπάρχουν κάποιοι που με τουρκοκίνητες προθέσεις αμφισβητούν αυτό το μαρτύριο. Υπενθυμίζουμε, τη ρήση του Νεοκλή Σαρρή. "Η Τουρκία δεν έχει ιστορία, αλλά ποινικό μητρώο".