Ελληνοτουρκικές Αερομαχίες: Η μάχη του Αιγαίου – Ιστορίες που Συγκλόνισαν

Από το 1974 έως το 2020, ο ουρανός του Αιγαίου υπήρξε σκηνή αδυσώπητων αναμετρήσεων, όπου η ψυχραιμία, η τεχνική υπεροχή και η τόλμη των πιλότων έκριναν ζωές, ισορροπίες και εθνικό κύρος. Το ντοκιμαντέρ «Ελληνοτουρκικές Αερομαχίες – Η Μάχη του Αιγαίου» παρουσιάζει πέντε+δύο πραγματικά περιστατικά που σημάδεψαν μισό αιώνα αεροπορικών εμπλοκών ανάμεσα στην Πολεμική Αεροπορία και την Τουρκική Αεροπορία.

Πίσω από κάθε αναχαίτιση, κάθε σιωπηλή «μονομαχία» πάνω από το γαλάζιο, κρύβονται ιστορίες ηρωισμού, απώλειας, ψυχραιμίας και εθνικής ευθύνης.

1974 – Το βάπτισμα του πυρός

Η πρώτη «ιστορία αγάπης και φροντίδας», όπως ειρωνικά τιτλοφορείται στο ντοκιμαντέρ, ξεκινά στις 22 Ιουλίου 1974, μόλις δύο μέρες μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Η 337 Μοίρα της ΠΑ συγκρούεται με την 191 Filo της Τουρκικής Αεροπορίας. Το αποτέλεσμα: δύο τουρκικά αεροσκάφη καταρρίπτονται, σημειώνοντας την πρώτη καταγεγραμμένη αερομαχία της μεταπολεμικής περιόδου στο Αιγαίο.

Από εκείνη τη στιγμή, η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση μεταφέρεται από τη διπλωματία στα 30.000 πόδια.

1983 – Η ΝΟΤΑΜ 714 και η χαμένη ευκαιρία

Μια δεκαετία αργότερα, η κρίση της ΝΟΤΑΜ 714 φέρνει το Αιγαίο στα πρόθυρα θερμού επεισοδίου. Το 1983 η Άγκυρα επιχειρεί να ελέγξει μονομερώς τον εναέριο χώρο πάνω από το Αιγαίο, με την Αθήνα να απαντά με τη ΝΟΤΑΜ 1157. Μέσα σε αυτό το κλίμα έντασης, το 1986, ο Υποσμηναγός Νικόλαος Σιαλμάς χάνει τη ζωή του, όταν το Mirage F1 που πιλοτάριζε συντρίβεται κοντά στον Άγιο Ευστράτιο, ενώ επιχειρούσε αναχαίτιση τουρκικών αεροσκαφών.

1995 – Τα χρόνια των Ίμιων και της έντασης

Το 1995 σηματοδοτεί μια νέα περίοδο αναταραχής. Στις 8 Φεβρουαρίου, η 334 Μοίρα σημειώνει νέα νίκη επί της 192 Filo, ενώ λίγους μήνες μετά, η 330 Μοίρα επαναλαμβάνει το ίδιο επίτευγμα.
Η περίοδος αυτή συμπίπτει με τη συμφωνία της Μαδρίτης, το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας–Κύπρου, και κορυφώνεται με την κρίση των Ιμίων (1996) — μια στιγμή που φέρνει τις δύο χώρες ένα βήμα πριν από τη σύγκρουση.

Οι επόμενες μέρες θα καταγραφούν στη συλλογική μνήμη με τα ονόματα Ισαάκ και Σολωμού, σύμβολα θυσίας και αντίστασης.

1996 – Ο ουρανός «φλέγεται» ξανά

Στις 8 Οκτωβρίου 1996, η 332 Μοίρα σημειώνει ακόμη μία «νίκη» επί της 192 Filo. Όμως, η ένταση δεν εκτονώνεται. Αντίθετα, οδηγεί σταδιακά στην ποιοτική αναβάθμιση της τουρκικής απειλής, που αποδεικνύεται τραγικά το 2006, με την κατάρριψη του Mirage 2000 του Κώστα Ηλιάκη νότια της Καρπάθου.

Ο Ηλιάκης, όπως και ο Σιαλμάς πριν από αυτόν, γίνεται σύμβολο της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ένας πιλότος που «έπεσε εν ειρήνη».

2020 – Ο Έβρος, το Oruc Reis και η «επακούμβιση»

Το 2020 η ένταση αναζωπυρώνεται. Από τον Έβρο μέχρι το Oruc Reis, οι προκλήσεις πολλαπλασιάζονται. Σε αυτό το περιβάλλον, η 343 Μοίρα σημειώνει στις 20 Αυγούστου 2020 ένα εντυπωσιακό 2-0 επί της Τουρκικής Αεροπορίας, σε μια περίοδο αυξημένων παραβιάσεων.

Ακολουθούν δύο ακόμη περιστατικά:

25 Αυγούστου 2020, η 336 Μοίρα καταγράφει 10-0,

και ένα «bonus» από το παρελθόν, στις 2 Απριλίου 1987, όταν η 339 Μοίρα επιτυγχάνει «1.000.000 - 0» — ένας συμβολισμός της απόλυτης αποτροπής που πέτυχε τότε η ελληνική πλευρά, αποτρέποντας θερμό επεισόδιο.

Ο αόρατος πόλεμος του Αιγαίου

Το ντοκιμαντέρ, με έντονο αφηγηματικό ρυθμό, φέρνει στο φως δεκαετίες “αόρατου πολέμου” πάνω από τα ελληνικά νησιά. Έναν πόλεμο που δεν γράφεται με βόμβες, αλλά με ίχνη ραντάρ, με ιδρώτα στο πιλοτήριο και με λεπτά ισορροπίας που χωρίζουν την ειρήνη από τη σύγκρουση.

Από τη ΝΟΤΑΜ 714 ως το Oruc Reis, από τον Σιαλμά ως τον Ηλιάκη, η ιστορία των ελληνοτουρκικών αερομαχιών είναι πάνω απ’ όλα μια ιστορία ανθρώπων — πιλότων που πετούν στο όριο, φρουρώντας τον ουρανό του Αιγαίου, εκεί όπου η Ελλάδα δεν έχει ποτέ πάψει να «αναπνέει» ελεύθερα.