Σοβαρές πολιτικές και γεωστρατηγικές προεκτάσεις αποδίδουν ορισμένες πηγές στον θάνατο του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Λιβύης, στρατηγού Μοχάμεντ Αλί Αχμέντ αλ-Χαντάντ, ο οποίος σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα κοντά στην Άγκυρα. Το αφήγημα που προβάλλεται –και που ήδη προκαλεί θόρυβο στη Λιβύη– είναι ότι ο Χαντάντ φερόταν να πιέζει για αποχώρηση ξένων στρατευμάτων (με αιχμή την τουρκική και ρωσική παρουσία) και να κινείται προς συμφιλίωση και συνεννόηση με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, σε μια προσπάθεια ενοποίησης των δύο στρατιωτικών δομών της χώρας.

Την ίδια ώρα, η αντικατάστασή του από πρόσωπο με σαφώς φιλοτουρκικό προσανατολισμό –τον Σαλάχ αλ-Ναμρούς– εκλαμβάνεται ως εξέλιξη που «γέρνει» περαιτέρω την πλάστιγγα υπέρ της Άγκυρας στη Δυτική Λιβύη.

Λιβύη: δύο γεωγραφίες, τρεις πολιτικές «γραμμές»

Η Λιβύη είναι μια χώρα ουσιαστικά διχοτομημένη σε Δύση και Ανατολή. Στην ανατολή Λιβύη κυρίαρχες προσωπικότητες ο Χαφτάρ και ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αγκίλα Σαλέχ, με στήριξη από Ρωσία, ΗΑΕ και Αίγυπτο. Στη δυτική Λιβύ  η τουρκοκαταριανή επιρροή με συμμετοχή και της ΕΕ. Η πολιτική εξουσία εμφανίζεται διχασμένη. Ο πρωθυπουργός Ντμπέιμπα περιγράφεται ως φιλότουρκος, ενώ ο επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ αλ-Μένφι ως φιλοευρωπαίος

Στο επίπεδο της πολιτικής «χαρτογράφησης», ξεχωρίζει μια τρίτη ομάδα: η ΕΕ και οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας, που –σύμφωνα με την ανάλυση– ζητούν επιτακτικά αποχώρηση ξένων δυνάμεων και ενοποίηση της χώρας μέσω διαπραγμάτευσης, ακόμη και με τον Χαφτάρ.

Το τουρκικό διακύβευμα: «Γαλάζια Πατρίδα», μνημόνια και βάσεις

Η Τουρκία έχει επενδύσει στρατηγικά στη Δυτική Λιβύη για τρεις λόγους. Πρώτον το τουρκολιβυκό μνημόνιο θαλάσσιας οριοθέτησης του 2019 αποτελεί βασικό στήριγμα των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν η Λιβύη αποσυρθεί, οι τουρκικές αξιώσεις «αδειάζουν», ενώ προστίθεται πως η εγκυρότητα της συμφωνίας αμφισβητείται και λόγω μη επικύρωσης από το λιβυκό κοινοβούλιο, όπου δεσπόζει ο Αγκίλα Σαλέχ. Δεύτερον η Άγκυρα έχει υπογράψει συμφωνίες υδρογονανθράκων (2022) και φυσικού αερίου που της δίνουν ρόλο σε έρευνες και εκμετάλλευση εντός της λιβυκής ΑΟΖ. Τρίτον διατηρεί ισχυρό αποτύπωμα μέσω στρατιωτικής συνεργασίας, χρήσης ναυτικών και αεροπορικών βάσεων, παροχής πληροφοριών και ασφάλειας (με κέντρο UAV) και παρουσία χιλιάδων στρατιωτών.

Με απλά λόγια: η Λιβύη δεν είναι «ένα ακόμη μέτωπο». Είναι ο κρίκος που δένει τη στρατηγική της Άγκυρας από τη Β. Αφρική μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και φυσικά την αναθεωρητική της τακτική εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ρωσία: «μετά τη Συρία», ενίσχυση θέσεων στη Λιβύη

Η Ρωσία –ειδικά «μετά την απώλεια της Συρίας» έχει ενισχύσει τη θέση της στη Λιβύη με αεροπορικές βάσεις και αξιοποιεί τη χώρα ως κόμβο υποστήριξης προς Σουδάν και τις ζώνες αστάθειας του Σαχέλ. Γίνεται επίσης αναφορά στο African Corps (πρώην Wagner) ως μηχανισμό στήριξης του Χαφτάρ, καθώς και σε προσπάθειες για ναυτική βάση στο Τομπρούκ που  δεν έχουν προχωρήσει λόγω αμερικανικής πίεσης.

Ο ρόλος της ΕΕ και η «Επιχείρηση Ειρήνη»

Από ευρωπαϊκής πλευράς,  η ΕΕ επιμένει σε αποχώρηση και της Ρωσίας και της Τουρκίας, συνδέοντας την αστάθεια με τον ανταγωνισμό τους. Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στην EUNAVFOR MED IRINI, τη ναυτική επιχείρηση που στοχεύει στην εφαρμογή του εμπάργκο όπλων. Στο παρελθόν μάλιστα είχαν υπάρξει εντάσεις όταν πλοία που σχετίζονταν με την Τουρκία ελέγχονταν ως ύποπτα για μεταφορά οπλισμού.

Το δυστύχημα στην Άγκυρα και η αποστολή που «έκαιγε»

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Türkiye», το επιχειρηματικό αεροσκάφος Falcon 50 που μετέφερε λιβυκή στρατιωτική αντιπροσωπεία συνετρίβη κοντά στην Άγκυρα αφού εξέπεμψε σήμα έκτακτης ανάγκης. Στο αεροσκάφος επέβαιναν πέντε πρόσωπα, ανάμεσά τους ο Χαντάντ, καθώς και υψηλόβαθμοι αξιωματικοί/σύμβουλοι.

Ο αναλυτής που επικαλείται το τουρκικό δημοσίευμα (Γιασίν Ρασέντ) υποστηρίζει ότι η αντιπροσωπεία είχε βρεθεί στην Άγκυρα για συνομιλίες σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, το μέλλον της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Λιβύη και ζητήματα όπως η αεροπορική βάση αλ-Ουατίγια στη δυτική Λιβύη.

Επιπλέον, γίνεται λόγος για εντάσεις μετά την απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης να παρατείνει την ανάπτυξη στρατευμάτων στη Λιβύη για άλλα δύο χρόνια, με τον Χαντάντ –κατά την ίδια πηγή– να εμφανίζεται αντίθετος σε μακρά ξένη στρατιωτική παρουσία. Διαβάστε τη συνέχεια στο Geopolitico.gr

Λιβύη Τουρκία LIFE