Ανησυχία στις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες για τον ΘΧΣ της Ελλάδας

Κινητοποίηση εκτός του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και της ΜΙΤ προκαλεί η δημοσίευση, εκ μέρους της Ελλάδας, του χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ). Η δημοσίευση του χάρτη στις 16 Απριλίου είχε προκαλέσει την αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ. Ωστόσο, το γεγονός ότι πλέον και η ίδια η ΜΙΤ ασχολείται με το θέμα, δείχνει τη σοβαρότητα με την οποία η Άγκυρα αντιμετωπίζει το ζήτημα, καθώς ο ΘΧΣ, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία κατάθεσής του στην Κομισιόν, θα αποτελεί μια ακόμη κατοχύρωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του τουρκικού φιλοκυβερνητικού πρακτορείου DHA, η Τουρκική Εθνική Ακαδημία Πληροφοριών (MIA -Milli Istihbarat Akademisi) διοργάνωσε πάνελ με θέμα: «Χάρτης Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού: νομική φύση, αποτελέσματα και το μέλλον», με συμμετοχή του προέδρου της Ακαδημίας, αλλά και εξειδικευμένων επιστημόνων και τεχνοκρατών.

Ο πρόεδρος της MΙΑ, καθηγητής Τ. Κοσέ, δήλωσε, σύμφωνα με το DHA, ότι «οι περιοχές Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού που ανακοίνωσε η Ελλάδα συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με τις περιοχές της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της Τουρκίας, τόσο στο Αιγαίο Πέλαγος όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο», και ότι αυτό αποδεικνύει πως παραβιάζονται οι περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας. Ο πρόεδρος της MΙΑ καλεί, μάλιστα, την Ε.Ε. «αντί να είναι εμπλεκόμενο μέρος στο ζήτημα, να υιοθετήσει μια αντίληψη που να συμβάλλει στη δίκαιη επίλυση του προβλήματος».

Στο επίκεντρο της εκδήλωσης της Ακαδημίας της ΜΙΤ βρέθηκε ο χάρτης του τουρκικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας (DEHUKAM) λίγες ώρες πριν από την επίσημη ελληνική ανακοίνωση σχετικά με τον ΘΧΣ που θα κατατεθεί στην Κομισιόν. Ο ελληνικός χάρτης αποτυπώνει την πραγματικότητα επί του πεδίου όσον αφορά τη ζώνη των ελληνικών χωρικών υδάτων και την δυνητική ΑΟΖ βάσει του Δικαίου της Θάλασσας.

Στο πάνελ της Ακαδημίας της ΜΙΤ συζητήθηκαν οι περιοχές δικαιοδοσίας της Τουρκίας στις θάλασσες που περιβάλλουν τη χώρα, η ασφάλεια των ακτών και οι οικονομικές συνέπειες στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Στο πάνελ, που συντόνισε ο καθηγητής της ΝΙΑ Φετουλάχ Μπαϊρακτάρ, συμμετείχαν η καθηγήτρια Ν.Α. Ατεσόγλου, ο Γ. Ατσέρ (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπεγιαζίτ της Άγκυρας), και ο Μουσταφά Μπασκαρά, διευθυντής του DEHUKAM, ο οποίος έχει σχεδιάσει τον τουρκικό χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Ο πρόεδρος της MΙΑ, καθηγητής Ταλχά Κοσέ, έθεσε το πλαίσιο της συζήτησης, τονίζοντας ότι η «προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της Τουρκίας σε χερσαίο, θαλάσσιο, εναέριο, διαστημικό και κυβερνοχώρο αποτελεί βασική προτεραιότητα». Τόνισε, μάλιστα, ως προτεραιότητα των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών την «αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό των νέων ευκαιριών, αλλά και την αντιμετώπιση των απειλών που ενδέχεται να προκύψουν στους πέντε αυτούς τομείς».

Ο Τ.Κοσέ δήλωσε ότι η Τουρκία κήρυξε «άκυρο» τον Χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της Ε.Ε. για την Ελλάδα , που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2024, καθώς περιλαμβάνει περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου, το οποίο, όπως είπε, οι «πρόγονοί μας αποκαλούσαν “Θάλασσα των Νησιών”». Μια αναφορά που παραπέμπει στον τουρκικό αναθεωρητισμό, ο οποίος αποφεύγει να αναγνωρίσει ρητά την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών, αμφισβητώντας ουσιαστικά το καθεστώς που έχει εδραιωθεί με τις Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων.

Ο πρόεδρος της Ακαδημίας Μυστικών Υπηρεσιών της Τουρκίας κατηγόρησε, μάλιστα, την Ε.Ε. ότι με τους χάρτες Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου, επιδιώκει να «αποκτήσει έλεγχο στον μεγαλύτερο δυνατό χώρο εντός της τουρκικής περιοχής αποκλειστικής δικαιοδοσίας στο Αιγαίο Πέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο». Απέδωσε επίσης τη στάση της Ε.Ε. στην υιοθέτηση των «μαξιμαλιστικών» θέσεων των δύο κρατών-μελών της, στην προσπάθεια να επεκτείνει την κυριαρχία της στις θάλασσες και συγχρόνως να έχει λόγο σε περιοχές όπως η Ανατολική Μεσόγειος, όπου υπάρχει υπόγειος πλούτος, κυρίως φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Ο διευθυντής της Ακαδημίας της ΜΙΤ τόνισε ότι αυτή η προσέγγιση της Ε.Ε. είναι «αντίθετη με τις αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας». Ο Τ.Κοσέ, προβάλλοντας την επίσημη γραμμή της Άγκυρας, τόνισε ότι οι «μονομερείς απόπειρες παρέμβασης της Ε.Ε. σε τέτοιου είδους διμερείς διαφορές βλάπτουν την ολοκληρωμένη και δίκαιη επίλυση των προβλημάτων», καλώντας την Ε.Ε. να υιοθετήσει μια «δίκαιη επίλυση του προβλήματος αντί να μετατρέπεται σε εμπλεκόμενο μέρος της διαφοράς», καθώς αυτό, υποστήριξε, θα συμβάλει θετικά στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας.

Στο δημοσίευμα τονίζεται ότι, εξετάζοντας τον ελληνικό Χάρτη του ΘΧΣ, διαπιστώνεται ότι στην Τουρκία απομένει πολύ μικρή περιοχή πέραν των χωρικών υδάτων της στο Αιγαίο, ενώ χαρακτηρίζεται απαράδεκτη η θαλάσσια περιοχή που αποδίδεται στην Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, με βάση τον υπολογισμό των θαλάσσιων ζωνών του Καστελόριζου.

Ο πρόεδρος της Ακαδημίας της ΜΙΤ κατηγορεί την Ελλάδα ότι οι ζώνες του ΘΧΣ που δημοσίευσε συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με τις περιοχές υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, παραβιάζοντας έτσι τις ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας και υπεραμύνθηκε του χάρτη που δημοσίευσε το DEHUKAM και καταγράφει τις διεκδικήσεις της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Αλλά και ο πρόεδρος του DEHUKAM, καθηγητής Μουσταφά Μπασκαρά, εκτίμησε ότι η «Νότια Κύπρος έχει καταθέσει στην Κομισιόν έναν ΘΧΣ που παραβιάζει τα δικαιώματα της “ΤΔΒΚ”, η οποία θα πρέπει», όπως είπε, «να δημοσιεύσει τον δικό της Χάρτη», ανακοινώνοντας συγχρόνως ότι το DEHUKAM θα ξεκινήσει τις απαραίτητες ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ έχει προαναγγείλει την διαμόρφωση τουρκικού χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού στην βάση του χάρτη που δημοσιοποίησε το DEHUKAM που θα αποτυπώνει πρακτικά όλες τις διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου και την κατάθεση του τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ και της Unesco.

ΠΗΓΗ: Πρώτο Θέμα

Τι είναι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;

 Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) αποτυπώνει τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος σ’ αυτές.

Ταυτόχρονα, προσδιορίζει τη συμβατότητα και την παράλληλη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτών, με γνώμονα πάντοτε τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλασσίων περιοχών και την αξιοποίηση των θαλασσίων πόρων. Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθορίστηκε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, ιδίως δε με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

 Η διαδικασία αυτή προβλέπεται στην οδηγία 2014/89/ΕΕ και εκπληρώνεται, με αυτόν τον τρόπο, η ευρωπαϊκή υποχρέωση της χώρας μας. Η ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων και τη διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η οδηγία αυτή δεν θίγει τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία των κρατών μελών επί των θαλάσσιων υδάτων, τα οποία απορρέουν από τις σχετικές διατάξεις του διεθνούς δικαίου, ιδίως δε από την UNCLOS.

Ποιος είναι ο στόχος του;

Η οργάνωση του θαλάσσιου χώρου, η ομαλή αλληλεπίδραση χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Κατά την εκπόνηση του ΘΧΣ θα ληφθούν υπόψη κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές παράμετροι, για δραστηριότητες όπως:

–        η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής -μεταξύ άλλων- δια του ορισμού θαλάσσιων πάρκων,

–        η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των ενάλιων αρχαιοτήτων,

–        η βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών,

–        η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη,

–        η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας και ιδιαίτερα των δυνητικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου αλλά και των υπεράκτιων αιολικών μας πάρκων,

–        η ιχθυοκαλλιέργεια,

–        η ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος με άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της άμεσης περιφέρειάς της.

Με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, δίνεται η δυνατότητα μίας συντεταγμένης -και όχι αποσπασματικής- οριοθέτησης ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Η ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, τη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων και τη διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Σε συνέχεια των στρατηγικών προτεραιοτήτων που έθεσε ο Πρωθυπουργός στο 9ο «Our Ocean Conference», ο Σχεδιασμός αποτελεί μέρος μιας ολιστικής πολιτικής χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας σε θάλασσα και στεριά, που προοδευτικά υλοποιείται από την ελληνική Κυβέρνηση.

Γιατί κατατίθεται τώρα ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί έναν Οδικό Χάρτη αξιοποίησης των θαλασσίων πόρων μας. Συνεπώς, η σχεδίασή του αποτέλεσε αντικείμενο μακράς διαβούλευσης με συναρμόδια Υπουργεία, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και με τις τοπικές κοινωνίες. Ο ΘΧΣ αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία, αν συνυπολογιστεί ότι η χώρα μας διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα περισσότερα καταγεγραμμένα νησιά.

Γιατί χωρίστηκε ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός σε 4 χωρικές ενότητες;

Γιατί, με αυτόν τον τρόπο, απεικονίζεται η διοικητική διάρθρωση των αντίστοιχων Περιφερειών. Θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων, όπως συνέβη και με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ δρομολογείται και το 13ο).

Πού δημοσιεύεται ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός; Πώς θα ενημερωθούν οι πολίτες;

Δημοσιεύεται σε ΦΕΚ, όπως προβλέπεται στην Ελλάδα, ενημερώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και αναρτάται στις σχετικές διαδικτυακές πλατφόρμες της. Παράλληλα θα υπάρξουν και δράσεις ενημέρωσης από το ΥΠΕΝ.

Έχει γεωπολιτική σημασία ο ΘΧΣ;

Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθορίστηκε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της Ένωσης και με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ιδίως, δε, με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της ΕΕ τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών.

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός υλοποιεί μία σειρά από ευρωπαϊκές στρατηγικές και αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.