Αντίστροφη μέτρηση για Ζελένσκι! Η Δύση του γυρίζει την πλάτη

Η πολιτική επιβίωση του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι κρέμεται από μια κλωστή και όλα δείχνουν ότι μετρά αντίστροφα. Μετά από μια μακρά περίοδο εξιδανίκευσης, η οποία συνοδεύτηκε από διεθνή στήριξη και εξύμνηση για τη στάση του απέναντι στη ρωσική εισβολή, το αφήγημα γύρω από τον Ζελένσκι αλλάζει ταχύτατα. Δυτικά μέσα που μέχρι πρότινος τον πρόβαλαν ως σύμβολο αντίστασης, τώρα δημοσιεύουν επικριτικά ρεπορτάζ που προαναγγέλλουν την αποδυνάμωση ή ακόμη και την πολιτική του πτώση — με αιχμή του δόρατος τις κατηγορίες περί διαφθοράς και αυταρχικής διολίσθησης.

Το περιοδικό Politico (24/7) δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Ο ύπουλος εχθρός της Ουκρανίας: Η ίδια της η ηγεσία», ενώ ο Economist μιλά για «στρατηγικό λάθος» του Ουκρανού προέδρου, υπογραμμίζοντας ότι η υπομονή των δυτικών κοινωνιών εξαντλείται και η στήριξη στην Ουκρανία φθίνει αισθητά. Η πολεμική φθορά και η έλλειψη ορατού τέλους εντείνουν τον σκεπτικισμό, με κυβερνήσεις να δυσκολεύονται πλέον να δικαιολογήσουν το κόστος της συνέχισης της εμπλοκής.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο επικοινωνιακό. Πλήθος δημοσιευμάτων καταγγέλλει πρακτικές της κυβέρνησης Ζελένσκι που υπονομεύουν τους θεσμούς κατά της διαφθοράς. Η απόφαση να καταργηθεί de facto η ανεξαρτησία των οργανισμών NABU και SAPO —που είχαν δημιουργηθεί με την επίβλεψη ΗΠΑ και Ε.Ε. για τη διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων— προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ακόμη και μέσα όπως το Kyiv Independent, που μέχρι σήμερα στήριζαν φανατικά την κυβέρνηση, επισημαίνουν ότι ο Ζελένσκι «πρόδωσε τη δημοκρατία της Ουκρανίας».

Ορισμένοι αναλυτές συνδέουν την αλλαγή στάσης της Δύσης και με τα ευρύτερα αδιέξοδα του πολέμου: οι διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία έχουν βαλτώσει, ενώ οι στρατιωτικές επιτυχίες παραμένουν μεμονωμένες και όχι αποφασιστικές. Στο εσωτερικό της Ουκρανίας, καταγράφεται αυξανόμενη δυσαρέσκεια, με διαδηλώσεις στο Κίεβο και κλίμα απογοήτευσης από τον παρατεταμένο πόλεμο.

Η Wall Street Journal κάνει λόγο για «επίθεση στους μηχανισμούς ελέγχου της διαφθοράς», ενώ ο Financial Times σημειώνει ότι οι αλλαγές που περιορίζουν την ανεξαρτησία των θεσμών ήταν προσχεδιασμένες. Ο δημοσιογράφος του Bloomberg, Μαρκ Τσάμπιον, τονίζει: «Δεν είναι καλό σημάδι όταν κυβερνήσεις κατηγορούμενες για διαφθορά κυνηγούν όσους τις ελέγχουν». Ακτιβιστές όπως ο Βιτάλι Σαμπούνιν δηλώνουν ευθέως ότι ο Ζελένσκι επιχειρεί να φιμώσει κάθε εσωτερική φωνή ελέγχου.

Η εικόνα αυτή συνθέτει ένα νέο τοπίο, στο οποίο ο άλλοτε «ήρωας του Κιέβου» εμφανίζεται ως πολιτικός υπό αμφισβήτηση. Η Δύση, που έπλεκε το εγκώμιό του, τώρα εμφανίζεται έτοιμη να αποσύρει τη στήριξή της. Ορισμένοι παρατηρητές, μάλιστα, συγκρίνουν τη μεταχείριση του Ζελένσκι με την ψυχρή απομάκρυνση παλαιών «συμμάχων» της Δύσης, όταν έπαψαν να είναι χρήσιμοι — όπως συνέβαινε σε παλιές αποικιοκρατικές πρακτικές.

Το ερώτημα που τίθεται και σε ελληνικό επίπεδο είναι κατά πόσον ήταν φρόνιμη η στρατηγική επιλογή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να ταυτιστεί σε τόσο απόλυτο βαθμό με την ουκρανική κυβέρνηση. Ειδικά από τη στιγμή που είχε δηλώσει ότι η Ελλάδα βρίσκεται «σε πόλεμο με τη Ρωσία λόγω της Ουκρανίας», η ανάγκη για πολιτικό απολογισμό γίνεται ακόμη πιο επιτακτική.

Η σύγκριση με τη ρωσική πολιτική σταθερότητα προς συμμάχους είναι επίσης παρούσα στον δημόσιο διάλογο. Η Μόσχα, υπενθυμίζεται, δεν εγκατέλειψε τον πρώην πρόεδρο Γιανουκόβιτς, ενώ στήριξε μέχρι τέλους τον Μπασάρ αλ Άσαντ. Σε αντίθεση, η Δύση δείχνει να προετοιμάζει την έξοδο Ζελένσκι από το προσκήνιο, την ώρα που η Ουκρανία βυθίζεται σε στρατηγική, πολιτική και ηθική κρίση.