Ο Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, γνωστός σε όλο τον πλανήτη ως Πελέ, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1940 στο Τρες Κορασόες της Βραζιλίας και έμελλε να γίνει η πιο αναγνωρίσιμη μορφή που γνώρισε ποτέ το ποδόσφαιρο. Ο άνθρωπος που ταύτισε το όνομά του με την ίδια την έννοια του γκολ, της τεχνικής και της ποδοσφαιρικής φαντασίας, έφυγε από τη ζωή στις 29 Δεκεμβρίου 2022, σαν σήμερα δηλαδή, μετά από μακρά μάχη με τον καρκίνο, κλείνοντας ένα κεφάλαιο που δεν αφορά μόνο τη Βραζιλία, αλλά ολόκληρη την ιστορία του αθλήματος.

Τα φτωχικά παιδικά χρόνια και η αρχή του μύθου

Τα παιδικά του χρόνια ήταν σκληρά. Η οικογένεια δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να του αγοράζει εξοπλισμό, με τον μικρό Έντσον να παίζει μπάλα όπως μπορούσε: με κάλτσες γεμισμένες χαρτιά, σε χωμάτινα γήπεδα, με πείσμα και επιμονή. Για να βοηθήσει, εργάστηκε σε μικροδουλειές – από υπάλληλος σε καταστήματα, μέχρι γυάλισμα παπουτσιών έξω από κινηματογράφους.

Ο πατέρας του, Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο (Ντοντίνιο), ήταν ελπιδοφόρος ποδοσφαιριστής, αλλά ένας σοβαρός τραυματισμός τον ανάγκασε να σταματήσει πρόωρα. Ο ίδιος ήθελε ο γιος του να ακολουθήσει το δρόμο του. Ο Πελέ αργότερα θα θυμόταν τις συμβουλές του πατέρα του όχι ως “ατάκες”, αλλά ως θεμέλια χαρακτήρα: να μην θεωρεί ποτέ τον εαυτό του ανώτερο, να σέβεται τους πάντες, να δουλεύει σιωπηλά και να αποδεικνύει στο γήπεδο.

Στο σχολείο έφτασε μέχρι την 4η τάξη. Η ζωή του έδειχνε από νωρίς πως δεν θα χτιζόταν σε αίθουσες, αλλά σε γήπεδα.

Το «Πελέ» και ο «Βασιλιάς»

Ο ίδιος είχε πει ότι δεν γνώριζε πώς ακριβώς προέκυψε το προσωνύμιο «Πελέ» – και μάλιστα δεν του άρεσε στην αρχή, επειδή δεν σήμαινε κάτι στην πορτογαλική γλώσσα. Το παρατσούκλι «κόλλησε» από παιδικά χρόνια και συνοδεύτηκε με διαφορετικές εκδοχές για την προέλευσή του: από την παιδική παραφθορά του ονόματος ενός τερματοφύλακα που θαύμαζε, μέχρι ιστορίες που συνδέθηκαν με παιχνίδια στις αλάνες και αυτοσχέδιες μπάλες.

Ο τίτλος όμως «Βασιλιάς του ποδοσφαίρου» δεν ήταν προϊόν marketing. Ήταν τίτλος που γεννήθηκε από το μέγεθος του φαινομένου και αποδόθηκε από τον θεατρικό συγγραφέα Νέλσον Ροντρίγκες, όταν ο Πελέ ήταν ακόμη έφηβος. Η αίσθηση ήταν ξεκάθαρη: εμφανίστηκε ένας παίκτης που δεν έμοιαζε με κανέναν.

Αγωνιστικό προφίλ: τεχνική, δύναμη, δημιουργία, γκολ

Ο Πελέ έπαιζε τόσο ως καθαρόαιμος επιθετικός, όσο και ως δεύτερος φορ. Συνδύαζε πράγματα που σπάνια συνυπάρχουν στο ίδιο κορμί: τεχνική λεπτομέρεια, αθλητικότητα, έκρηξη, ισορροπία, αντίληψη. Ήταν γνωστός για:

  • άριστη ντρίμπλα και πάσα,

  • εξαιρετικό παιχνίδι στον αέρα (παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ο “πύργος” της εποχής),

  • δημιουργικότητα και ικανότητα να “βλέπει” φάσεις πριν γεννηθούν,

  • και βέβαια τη μεγάλη του έφεση στο σκοράρισμα.

Σε μια εποχή πιο σκληρή, με μαρκαρίσματα που σήμερα θα θεωρούνταν αδιανόητα, ο Πελέ όχι μόνο άντεχε, αλλά κυριαρχούσε.

Σάντος: 19 χρόνια, μια αυτοκρατορία

Η καριέρα του συνδέθηκε όσο λίγων με έναν σύλλογο. Έπαιξε 19 χρόνια στη Σάντος (1956-1974), με απολογισμό που μοιάζει εξωπραγματικός: 658 γκολ σε 639 αγώνες με τη φανέλα της, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται ευρέως. Για γενιές ολόκληρες, η Σάντος δεν ήταν απλώς ομάδα. Ήταν ο Πελέ.

ΗΠΑ και Κόσμος της Νέας Υόρκης

Στο φινάλε της καριέρας του, ο Πελέ πέρασε στον Κόσμο της Νέας Υόρκης, όπου αγωνίστηκε τρία χρόνια (37 γκολ σε 64 συμμετοχές). Η παρουσία του στις ΗΠΑ λειτούργησε ως καταλύτης για την προβολή του ποδοσφαίρου σε ένα περιβάλλον που τότε δεν το είχε στο “DNA” του. Αργότερα ανακηρύχθηκε και επίτιμος πρόεδρος του συλλόγου.

Εθνική Βραζιλίας: τρία Μουντιάλ, ένα αξεπέραστο ρεκόρ

Με την Εθνική Βραζιλίας, ο Πελέ κατέκτησε κάτι που κανείς άλλος ποδοσφαιριστής δεν πέτυχε: τρία Παγκόσμια Κύπελλα (1958, 1962, 1970). Το 1958 στη Σουηδία, έγραψε ιστορία ως ο νεότερος παίκτης που αγωνίστηκε και κατέκτησε Μουντιάλ, σε ηλικία 17 ετών και 249 ημερών στον τελικό.

Σκόραρε 77 γκολ σε 91 αγώνες με τη “Σελεσάο”, επίδοση που τον κράτησε για χρόνια στην κορυφή των σκόρερ της Εθνικής. Συνολικά, τα «επίσημα» νούμερά του αναφέρονται συνήθως ως 753 γκολ σε 813 παιχνίδια, ενώ ο ίδιος, όπως και αρκετές καταγραφές της εποχής, περιλαμβάνουν και ανεπίσημα ματς, ανεβάζοντας τον αριθμό των τερμάτων σε επίπεδα μυθικά.

Ρεκόρ, Γκίνες και η έννοια του “ακατόρθωτου”

Μεταξύ των στοιχείων που συνοδεύουν τον Πελέ ξεχωρίζουν:

  • το παγκόσμιο ρεκόρ χατ-τρικ (αναφέρεται ευρέως ως 92),

  • καταγραφές και τιμές σε Guinness World Records,

  • και μια διαρκής παρουσία στις πρώτες θέσεις κάθε ιστορικής λίστας για το γκολ, την επιρροή και τη συνολική κλάση.

«Ποδοσφαιριστής του Αιώνα» – ο κορυφαίος του 20ού αιώνα

Ο Πελέ αναγνωρίστηκε ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα από διεθνείς φορείς και ιστορικούς του αθλήματος, ενώ τιμήθηκε και ως “Αθλητής του Αιώνα”. Σε διάφορες ψηφοφορίες άλλοτε βρέθηκε πρώτος, άλλοτε δεύτερος — όμως το αποτέλεσμα δεν αλλάζει το ουσιώδες: ο Πελέ δεν ήταν απλώς μεγάλος παίκτης, ήταν σημείο αναφοράς, μέτρο σύγκρισης για όλους τους επόμενους.

Η προσωπική ζωή

Ο Πελέ παντρεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε παιδιά. Από τον πρώτο γάμο του απέκτησε τρία παιδιά (μεταξύ αυτών ο Εντίνιο), αργότερα απέκτησε δίδυμα, ενώ είχε και κόρη από άλλη σχέση. Στα 70+ του παντρεύτηκε τη σύντροφό του Μάρσια Αόκι, με την οποία διατηρούσε σχέση για χρόνια.

Η κληρονομιά

Ο Πελέ δεν ήταν απλώς ο παίκτης των ρεκόρ. Ήταν η εικόνα του ποδοσφαίρου ως χαράς, τεχνικής, έμπνευσης και παγκόσμιας γλώσσας. Σε μια Βραζιλία φτωχή και σκληρή, έγινε σύμβολο δυνατότητας: ότι ένα παιδί με κάλτσες γεμάτες χαρτιά μπορεί να γίνει ο άνθρωπος που αλλάζει την ιστορία.

Και αυτός είναι ο λόγος που η 29η Δεκεμβρίου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία. Είναι η μέρα που το ποδόσφαιρο θυμάται ότι κάποτε υπήρξε ένας «Βασιλιάς» που έκανε το ακατόρθωτο να μοιάζει φυσιολογικό.

Αθλητικό Σαν Σήμερα Πελέ