Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν είναι μόνο η ήττα ενός στρατού. Είναι το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για τον ελληνισμό της Ανατολής· η βίαιη διακοπή μιας παρουσίας χιλιάδων ετών. Από τον Μάιο του 1919 έως τον Σεπτέμβριο του 1922, η Ελλάδα έζησε το πιο φιλόδοξο και συνάμα το πιο οδυνηρό εγχείρημά της.

Η αποβίβαση στη Σμύρνη – Μάιος 1919

Η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη σηματοδότησε την αρχή του μεγάλου οράματος: της «Μεγάλης Ελλάδας». Οι δρόμοι της πόλης πλημμύρισαν με ελληνικές σημαίες, οι εφημερίδες της Αθήνας μιλούσαν για «τη δικαίωση του έθνους». Όμως, ήδη από τις πρώτες ώρες, οι συγκρούσεις με τους Τούρκους αντάρτες έδειχναν πως η πορεία θα είναι αιματηρή.

Η Συνθήκη των Σεβρών – Αύγουστος 1920

Η Ελλάδα αποκτά υπό τη διοίκησή της τη Σμύρνη και την Ανατολική Θράκη. Στην Αθήνα, ο Βενιζέλος πανηγυρίζει. Η ελληνική κοινή γνώμη θεωρεί ότι η ολοκλήρωση του εθνικού οράματος είναι προ των πυλών. Στην Ανατολία, όμως, ο Μουσταφά Κεμάλ οργανώνει αντίσταση και προαναγγέλλει ότι η συνθήκη δεν θα εφαρμοστεί ποτέ.

Η πολιτική ανατροπή – Νοέμβριος 1920

Η ήττα του Βενιζέλου και η επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου αλλάζουν ριζικά το σκηνικό. Οι σύμμαχοι απομακρύνονται, οι ξένες εφημερίδες καταγράφουν την ελληνική απομόνωση. Το κλίμα στη χώρα φορτίζεται από τον εθνικό διχασμό: ο στρατός συνεχίζει να πολεμά, αλλά χωρίς διεθνή στήριξη.

Η εκστρατεία στο εσωτερικό της Ανατολίας – 1921

Οι ελληνικές δυνάμεις φτάνουν μέχρι τον Σαγγάριο ποταμό, κοντά στην Άγκυρα. Για μια στιγμή φαίνεται πως η νίκη είναι εφικτή. Όμως η αντοχή των στρατιωτών εξαντλείται. Ο ανεφοδιασμός αποτυγχάνει, οι απώλειες είναι βαριές. Ο στρατός καθηλώνεται. Το όνειρο μετατρέπεται σε αδιέξοδο.

Η κατάρρευση – Αύγουστος 1922

Η μεγάλη τουρκική αντεπίθεση ξεκινά. Το ελληνικό μέτωπο καταρρέει σε λίγες ημέρες. Οι ανταποκριτές περιγράφουν χαοτικές σκηνές: στρατιώτες ρακένδυτοι, άμαχοι σε πανικό, άτακτη υποχώρηση προς τα παράλια. Στην Αθήνα οι εφημερίδες μιλούν για «καταστροφή χωρίς προηγούμενο».

Η Σμύρνη στις φλόγες – Σεπτέμβριος 1922

Στις 8 Σεπτεμβρίου οι τουρκικές δυνάμεις μπαίνουν στη Σμύρνη. Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος λιντσάρεται από τον όχλο. Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεσπά η μεγάλη φωτιά, που καταπίνει την ελληνική και την αρμενική συνοικία. Στην προκυμαία χιλιάδες πρόσφυγες συνωστίζονται απελπισμένοι. Ξένοι ανταποκριτές περιγράφουν το δράμα, ενώ ο διεθνής στόλος παρακολουθεί χωρίς να επέμβει.

Η έξοδος και το τραύμα

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Έλληνες ξεριζώνονται από τις πατρογονικές τους εστίες. Καράβια γεμάτα ανθρώπους φτάνουν στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στη Χίο, στη Λέσβο. Μια χώρα εξαντλημένη από πολέμους καλείται να ενσωματώσει τεράστιο προσφυγικό κύμα.

Η Συνθήκη της Λωζάνης – 1923

Η διπλωματική σφραγίδα τίθεται με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Επικυρώνεται η ανταλλαγή πληθυσμών, οριστικοποιείται η απώλεια των μικρασιατικών εδαφών. Ο ελληνισμός της Ιωνίας και της Καππαδοκίας δεν θα επιστρέψει ποτέ.