Υπάρχει πραγματικά το Ρουμλούκι; Ποιά η σχέση του με τον Μέγα Αλέξανδρο;

 Η υπόθεση του κτηνοτρόφου Κώστα Θεοφίλου από το Μικρό Μοναστήρι, με τα 450 πρόβατα που οδηγήθηκαν σε θανάτωση λόγω ευλογιάς, άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση που ξεπερνά το ίδιο το περιστατικό: έφερε στο προσκήνιο το Ρουμλούκι, μια ιστορική ονομασία της πεδιάδας της Ημαθίας, αλλά και τη διαμάχη για το αν υφίσταται πράγματι «αυτόχθων φυλή αιγοπροβάτων Ρουμλουκίου». 

Σύμφωνα με το θέμα του Μάνου Κουμέλη στο Newsbomb.gr, ο κτηνοτρόφος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Γιαννιτσών με συμπτώματα εγκεφαλικού λίγο μετά την αμετάκλητη απόφαση για τη θανάτωση των ζώων, ενώ πλέον η κατάσταση της υγείας του αναφέρεται ως καλή. Ο ίδιος υποστηρίζει πως τα ζώα του ανήκαν σε σπάνια, ντόπια φυλή και ίσως ήταν τα τελευταία. 

Από την άλλη πλευρά, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ο καθηγητής Κτηνιατρικής του ΑΠΘ Γιώργος Αρσένος αμφισβητούν ευθέως την ύπαρξη της συγκεκριμένης φυλής, κάνοντας λόγο για έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης/δεδομένων στις διαθέσιμες βάσεις και στη βιβλιογραφία. 

Πού είναι και τι σημαίνει «Ρουμλούκι»

Το Ρουμλούκι (ή σπανιότερα Ρουμούλκι) είναι ιστορική ονομασία τμήματος της πεδιάδας της Ημαθίας που διασχίζει ο Αλιάκμονας: από τις παρυφές των Πιερίων ως την περιοχή της (αποξηραμένης σήμερα) λίμνης των Γιαννιτσών, κάτω από τα υψώματα της Βέροιας ως τον Λουδία και τις εκβολές του Αλιάκμονα στον Θερμαϊκό, με ορισμένες περιγραφές να το επεκτείνουν ως τον Αξιό. 

Η ίδια η λέξη «Ρουμλούκι» αποδίδεται στην οθωμανική περίοδο: από το “Rum” (Ρωμιός/Έλληνας) και την κατάληξη “-lik/(-λουκ)”, που παραπέμπει σε τόπο κατοίκησης — άρα, κατά την ετυμολόγηση που παρατίθεται στο ρεπορτάζ, σημασιολογικά «Ελληνότοπος/Τόπος των Ρωμιών». 

Η «πρωτεύουσα» και η παράδοση

Ως βασικό κέντρο της περιοχής αναφέρεται η Αλεξάνδρεια Ημαθίας (παλαιότερα γνωστή ως Γιδάς), ενώ στο κείμενο καταγράφεται και το τοπικό έθιμο του «κατσουλιού», ενός περίτεχνου κεφαλόδεσμου που θυμίζει περικεφαλαία και συνδέεται παραδοσιακά, με διαφορετικές αφηγήσεις, με την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Newsbomb+1

Και τα «πρόβατα Ρουμλουκίου»;

Στο ίδιο θέμα παρατίθεται η εκδοχή ότι υπήρξε (ή υπάρχει) φυλή «Ρουμλουκίου», που αποδίδεται σε διασταυρώσεις εγχώριων πεδινών προβάτων με κοπάδια νομάδων (αναφέρονται κυρίως Γκέγκηδες), με μείωση πληθυσμού και αναφορές ότι τη δεκαετία του 1990 θεωρήθηκε επίσημα εξαφανισμένη, πριν από μεταγενέστερους εντοπισμούς/προσπάθειες ανασύνταξης.

Η σχέση του Ρουμλουκίου με τον Μέγα Αλέξανδρο

Όσο για τον Μέγα Αλέξανδρο;  Το καύχημα των γυναικών της Αλεξάνδρειας και των οικισμών της γύρω περιοχής είναι το «κατσούλι» όπως λέγεται, ένα είδος κεφαλόδεσμου που μοιάζει με περικεφαλαία και που, κατά την παράδοση, σχετίζεται με τον Μέγα Αλέξανδρο. Το κατσούλι φτιάχνεται από τρία μαντίλια και αναπαριστά αρχαία περικεφαλαία.

Οι γυναίκες της Αλεξάνδρειας περηφανεύονται ότι το «δικαίωμα» να φορούν το κατσούλι τους το έδωσε ο Μέγας Αλέξανδρος. Για το πώς έγινε αυτό υπάρχουν τρεις εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, όταν κάποια στιγμή ο Αλέξανδρος απουσίαζε από τη Μακεδονία σε μία εκστρατεία, εισέβαλαν στην περιοχή της σημερινής Αλεξάνδρειας επιδρομείς. Η ολιγάριθμη φρουρά οπισθοχώρησε. Τότε οι γυναίκες πήραν τα όπλα, πολέμησαν θαρραλέα και έδιωξαν τους εισβολείς. Όταν επέστρεψε ο Αλέξανδρος και πληροφορήθηκε το γεγονός διέταξε τους άνδρες να βγάλουν τις περικεφαλαίες τους και να τις δώσει στις γυναίκες, οι οποίες από τότε τις φορούν με περηφάνια.

Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, κατά τη διάρκεια μιας μάχης που ήταν ιδιαίτερα σκληρή, μερικοί στρατιώτες δείλιασαν. Οι γυναίκες όμως όχι. Μερικές πήραν τα όπλα και άρχισαν να πολεμούν. Άλλες έφερναν τρόφιμα και νερό στους στρατιώτες και τους εμψύχωναν. Μετά το τέλος της μάχης, ο Μέγας Αλέξανδρος για να ντροπιάσει τους λιπόψυχους στρατιώτες τους έβγαλε τις περικεφαλαίες και τις έδωσε στις θαρραλέες γυναίκες.

Υπάρχει τέλος και μία τρίτη εκδοχή σύμφωνα με την οποία στη διάρκεια μιας μάχης έπεσε η περικεφαλαία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την οποία πήρε και διέσωσε από τους εχθρούς, μια γυναίκα. Ο μεγάλος στρατηλάτης επέτρεψε τότε στις γυναίκες της περιοχής να φορούν την παραδοσιακή μεταλλική Μακεδονική περικεφαλαία. Η σχέση του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη με την περιοχή θεωρείται δεδομένη, καθώς εκεί βρίσκεται και η Βεργίνα. Όπως είναι γνωστό, στη θέση της Βεργίνας βρίσκονταν στην αρχαιότητα οι Αιγαί (Αιγές), η πρωτεύουσα της αρχαίας Μακεδονίας.

Από τότε, το «κατσούλι» είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γυναικείας φορεσιάς στο Ρουμλούκι.