Ευρύ κύκλο συζητήσεων προκάλεσαν οι φωτογραφίες, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, από το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας. Σε αυτές φαίνονται βαριά φορτηγά και γερανοί εντός του μνημείου, στο πλαίσιο των εργασιών αποκατάστασης και αντισεισμικής ενίσχυσης.

Τα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι τα οχήματα μπήκαν στο ναό μέσω της Αυτοκρατορικής Πύλης, ενώ ανησυχία και φόβοι για φθορές. προκαλούνται από όσα γράφονται για κίνηση των οχημάτων πάνω στο ιστορικό δάπεδο.

Σε μια προσπάθεια να μετριάσουν τις αντιδράσεις, οι τουρκικές αρχές απαντούν ότι οι κινήσεις πραγματοποιήθηκαν με «ειδική πλατφόρμα» και προστατευτικό σύστημα. Μάλιστα υποστηρίζουν πως προηγήθηκαν στατικές μελέτες, γεωραντάρ, ελέγχοι εδάφους και ότι το φορτίο κατανέμεται ώστε να μην υποστεί ζημιά το μαρμάρινο δάπεδο.

Ο γνωστός Τούρκος ιστορικός και καθηγητής İlber Ortaylı αντέδρασε έντονα μόλις εμφανίστηκαν οι φωτογραφίες, χαρακτηρίζοντας την απόφαση ακατανόητη και επικίνδυνη.

«Ούτε αυτοκίνητο δεν μπορεί να μπει εκεί — πόσο μάλλον φορτηγό ή γερανός… Οι παρεμβάσεις αυτές θα φανεί τι συνέπειες έχουν — το υπόγειο του κτιρίου είναι γεμάτο σπήλαια· συμπεριφέρονται στην Αγία Σοφία σαν να είναι ιδιοκτησία του πατέρα τους. Αν αυτό το κτίριο καταρρεύσει, ο κόσμος θα κατηγορήσει τους Τούρκους», υπογράμμισε μεταξύ άλλων, ο τούρκος επιστήμονας.

Με άλλα λόγια, για τον Ortaylı το πρόβλημα δεν είναι οι αναγκαίες επισκευές καθ’ αυτές, αλλά το ηθικό και συμβολικό βάρος της παρουσίας βαρέων μηχανημάτων σ’ έναν χώρο με παγκόσμια πολιτιστική σημασία και με ιστορικά χαρακτηριστικά που απαιτούν υπέρμετρη προσοχή, εξηγεί ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, Δρ. Παντείου – Νομικός & Οθωμανολόγος.

Και ενώ οι αρμόδιοι ισχυρίζονται ότι η μέγιστη επιβάρυνση στο δάπεδο δεν ξεπερνά τα θεωρητικά όρια που επιτρέπονται και ότι έχουν γίνει μελέτες αντοχής, γεωραντάρ, έλεγχοι εδάφους, ο κ. Σταθακόπουλος παρουσιάζει τους πέντε λόγους για τους οποίους το ζήτημα δεν είναι «μόνο τεχνικό» και υπάρχει ένα ηθικό και συμβολικό σκέλος που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ΄οψιν μας:

Η ιστορική και συμβολική αξία της Αγίας Σοφίας

Η Αγία Σοφία δεν είναι απλώς ένα κτίριο. Είναι παγκόσμιο σύμβολο — βυζαντινής αρχιτεκτονικής, θρησκευτικής ιστορίας, παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η χρήση βαρέων μηχανημάτων στο εσωτερικό της νοηματοδοτείται διαφορετικά από οποιοδήποτε σύγχρονο εργοτάξιο. Η εικόνα φορτηγού να «πατά» στο μαρμάρινο δάπεδο ξυπνά αναμνήσεις καταστροφών στα μνημεία και προκαλεί φόβο ότι οι επεμβάσεις ίσως να μην είναι τόσο συστηματικές όσο φαίνονται.

Ζήτημα εμπιστοσύνης & διαφάνειας

Η δικαιολογία της «ειδικής πλατφόρμας» και των τεχνικών μελετών δεν αρκεί για όλους. Όπως επισημαίνει ο Ortaylı — κι όπως δηλώνεται σε δημοσιεύματα — υπάρχει έλλειψη ανεξάρτητης αξιολόγησης, δημόσιας παρουσίασης των μελετών και συνολικής τεκμηρίωσης που να πείθει την παγκόσμια κοινότητα.

Κίνδυνος για το ίδιο το μνημείο

Τα υπόγεια, οι σπηλαιώσεις, τα παλαιά θεμέλια και η αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα της Αγίας Σοφίας καθιστούν κάθε παρέμβαση ιδιαίτερα ευαίσθητη. Ο φόβος ότι η «ταχύτητα των έργων» και η χρήση βαρέων μηχανημάτων μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμες ζημιές — ακόμη και πτώση μέρους της δομής — δεν είναι υπερβολικός.

Η θρησκευτική/πολιτιστική διάσταση

Για πολλούς, η Αγία Σοφία δεν είναι απλώς ένας παλιός ναός. Είναι ιερός τόπος, με θρησκευτική και πολιτιστική σημασία εκατοντάδων αιώνων. Η παρουσία βαρέων οχημάτων εντός της αίθουσας πρέπει να θεωρηθεί ως έλλειψη σεβασμού προς την κληρονομιά, την ιστορία και την πνευματικότητα του χώρου.

Εν κατακλείδι: Αναγκαίες οι επισκευές — αλλά με σεβασμό

Ναι, η Αγία Σοφία χρειάζεται αποκατάσταση και αντισεισμική ενίσχυση — καθώς είναι ένα μνημείο αιώνων, με φυσιολογική φθορά και ευαισθησίες. Ωστόσο, το ζήτημα δεν αφορά μόνο τι γίνεται, αλλά πώς γίνεται. Η χρήση βαρέων μηχανημάτων στο εσωτερικό ενός μνημείου με τέτοια σημασία — ακόμη και με τεχνικά μέτρα προστασίας — εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη φροντίδα, τη διαφάνεια, την ευθύνη και την ιστορική ευαισθησία.

Η φράση του İlber Ortaylı — ότι αν κάτι πάει στραβά «ο κόσμος θα κατηγορήσει τους Τούρκους» — δεν είναι απλώς υπερβολική ρητορική, αλλά είναι υπενθύμιση πως κάθε παρέμβαση σε παγκόσμια κληρονομιά πρέπει να γίνει με την απόλυτη προσοχή, διαφάνεια και σεβασμό στο παρελθόν.

Μ. Χαρακόπουλος: Κανένας ενεργός πολίτης του κόσμου δεν μπορεί να παραμένει αδιάφορος για την Αγία Σοφία

Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), Μέλος της Βουλής των Ελλήνων, δρ Μάξιμος Χαρακόπουλος, ένας από τους πρωτοστάτες της διεθνοποίησης του ζητήματος της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος ώστε να καταδικαστεί η αλλαγή χαρακτήρα του μνημείου, κληθείς να σχολιάσει τις σοκαριστικές εικόνες γερανών εντός του, τόνισε τα ακόλουθα:

«Η εμφάνιση εντός της Αγίας Σοφίας γερανών, βάρους 45 τόνων, για εργασίες στον Ναό, συνιστά μια ακόμη αυθαιρεσία των τουρκικών αρχών που δημιουργεί απρόβλεπτους κινδύνους για το αγλάισμα της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής και φάρο της οικουμενικής Ορθοδοξίας. Από το 2020, που η τουρκική ηγεσία αποφάσισε, για λόγους θρησκευτικής εργαλειοποίησης, να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, το μνημείο υφίσταται ανυπολόγιστη κόπωση από τη αθρόα συρροή επισκεπτών, που, όπως Τούρκοι επιστήμονες επισημαίνουν, θέτει σε κίνδυνο τη στατικότητά του. Δυστυχώς, εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας η έως σήμερα πίεση προς την Άγκυρα για ακύρωση της προκλητικής της απόφασης είναι κατώτερη των περιστάσεων.

Ως Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας επιδιώκουμε όλα αυτά τα χρόνια, με πρωτοβουλίες όπως ο Τόμος με τους Ναούς της Αγίας Σοφίας ανά τον κόσμο, που έχει παρουσιαστεί σε πολλές πρωτεύουσες και μητροπόλεις σε 4 ηπείρους να ενημερώσουμε ηγήτορες της διεθνούς πολιτικής, θρησκευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας και κυρίως να ευαισθητοποιήσουμε τη διεθνή κοινή γνώμη. Η Αγία Σοφία μπορεί να βρίσκεται στην επικράτεια της σημερινής Τουρκίας αλλά ταυτόχρονα είναι κορυφαίο οικουμενικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς για το οποίο κανένας ενεργός πολίτης του κόσμου δεν μπορεί να παραμένει αδιάφορος».

ΠΗΓΗ: Geopolitico.gr

Κωνσταντινούπολη Τουρκία LIFE