Η ισραηλινή αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως «ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους» δεν είναι μια τυπική διπλωματική κίνηση στην άκρη του χάρτη. Είναι παρέμβαση ακριβώς πάνω στο πεδίο όπου η Άγκυρα έχει χτίσει, βήμα-βήμα, ένα μοντέλο επιρροής τύπου «κράτους-αντικαταστάτη» στη Σομαλία: ασφάλεια, εκπαίδευση, λιμάνι, αεροδρόμιο, τράπεζα, δημόσιες δομές. Και γι’ αυτό πονάει την Τουρκία.

Χτυπάει τον πυρήνα της τουρκικής στρατηγικής στη Σομαλία

Η Τουρκία έχει επενδύσει πολιτικά και επιχειρησιακά στη Σομαλία ως ενιαίο κράτος-πεδίο επιρροής. Η Άγκυρα «ανέλαβε ρόλο κράτους-αντικαταστάτη» — βάση που εκπαιδεύει χιλιάδες στρατιώτες, διαχείριση «γραμμών οξυγόνου» (λιμάνι-αεροδρόμιο), δομές με τη σφραγίδα Ερντογάν, ακόμη και τραπεζική παρουσία που δίνει πρόσβαση στη διακυβέρνηση.

Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης νομιμοποιεί τη διάσπαση. Και αν σπάσει το «ενιαίο» του σομαλικού πλαισίου, η Τουρκία κινδυνεύει να βρεθεί να ελέγχει ένα κομμάτι του παζλ, ενώ το άλλο κομμάτι (ο βορράς/Σομαλιλάνδη) αποκτά διεθνή προστάτη και πρόσβαση σε σχέσεις ασφαλείας/πληροφοριών που η Άγκυρα δεν ορίζει.

Δεν είναι τυχαίο ότι Σομαλία–Αίγυπτος–Τουρκία–Τζιμπουτί βγήκαν μαζί και κατήγγειλαν την αναγνώριση, επαναλαμβάνοντας το δόγμα «ενότητα, κυριαρχία, εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας». Η Τουρκία υποχρεώθηκε να μπει στην ίδια γραμμή άμυνας με το Κάιρο, όχι από επιλογή, αλλά επειδή της άνοιξαν τρύπα στο βασικό της αφήγημα.

Η Σομαλιλάνδη είναι γεωστρατηγικό “κλειδί” στην Ερυθρά Θάλασσα — και το Ισραήλ πατάει εκεί

Κατά ισραηλινό σκεπτικό, η Σομαλιλάνδη δεν είναι «ρομαντική αναγνώριση δημοκρατίας». Είναι προκεχωρημένη θέση στην είσοδο του Κόλπου του Άντεν απέναντι από τη νότια Υεμένη, σε αποστάσεις 300–500 χλμ. από περιοχές που ελέγχουν οι Χούθι.

Προσφέρει παρακολούθηση και πληροφορίες για τους Χούθι, logistics, υποστήριξη επιχειρήσεων, ακόμη και άμεσες δράσεις (αναχαίτιση επιθέσεων στη θάλασσα ή με UAV). Γίνεται μάλιστα παραλληλισμός με το Αζερμπαϊτζάν ως “πυλώνα” για την ικανότητα του Ισραήλ απέναντι στο Ιράν.

Για την Τουρκία αυτό είναι χτύπημα διπλό:

Πρώτον, γιατί η Άγκυρα προσπαθεί να παίζει ρόλο ρυθμιστή-παίκτη στην ευρύτερη περιφέρεια (Ερυθρά–Άντεν–Ινδικός) μέσω συνεργασιών τύπου Σομαλίας και μέσω του δικού της «υβριδικού αποτυπώματος».

Δεύτερον, γιατί το Ισραήλ αποκτά μοχλό στον ίδιο θαλάσσιο διάδρομο που η Τουρκία θέλει να επηρεάζει, και μάλιστα με μια οντότητα που εμφανίζεται «φιλοδυτική» και πρόθυμη για συνεργασία ασφαλείας.

Με απλά λόγια; Η Άγκυρα είχε “πόδι” στο Μογκαντίσου. Το Ισραήλ βάζει “πόδι” σε Μπερμπέρα-Χαργκέισα. Και αυτά τα δύο δεν είναι συμβατά αν ο χάρτης πάει σε διάσπαση.

Ακυρώνει τουρκική διαμεσολάβηση και στενεύει τους ελιγμούς της Άγκυρας στο Κέρας της Αφρικής

Αξίζει να επισημανθεί μια κρίσιμη λεπτομέρεια! Το 2024 υπήρξε μνημόνιο Αιθιοπίας–Σομαλιλάνδης (με πρόσβαση στο λιμάνι Μπερμπέρα και υπόνοια μελλοντικής αναγνώρισης), το οποίο «πάγωσε» λόγω πίεσης στις σχέσεις Τουρκίας–Σομαλίας και της ευρύτερης έντασης. Δηλαδή, η Τουρκία είχε αρχικά χώρο να “κρατάει” ισορροπίες και να μεσολαβεί.

Με την ισραηλινή αναγνώριση, ο χώρος αυτός μικραίνει. Ο λόγος είναι απλός: όταν μια μεγάλη δύναμη «βαφτίζει» επίσημα το αποσχιστικό μόρφωμα ως κράτος, η σύγκρουση παύει να είναι μόνο περιφερειακή. Γίνεται διεθνής. Και η Τουρκία, που έχει συμφέροντα και στην Αιθιοπία και στη Σομαλία, αναγκάζεται να διαλέγει πιο καθαρά πλευρά.

Δημιουργεί νέο συνασπισμό απέναντι στο τουρκικό μοντέλο επιρροής

Στην υπόθεση αναδύονται δύο «φατρίες» αποτελούμενες από κράτη:

Αιθιοπία – Σομαλιλάνδη – ΗΑΕ

Σομαλία – Αίγυπτος – Ερυθραία – Σαουδική Αραβία

Η αναγνώριση από το Ισραήλ λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής ισχύος για το πρώτο μπλοκ, διότι φέρνει μέσα και το ισραηλινό διπλωματικό-πληροφοριακό βάρος. Αυτό πιέζει την Τουρκία, γιατί η Άγκυρα μέχρι τώρα είχε την άνεση να εμφανίζεται ως «καλοπροαίρετη μουσουλμανική μεσαία δύναμη» και ταυτόχρονα ως στρατιωτικός πάροχος (εκπαίδευση, βάσεις, θαλάσσια συμφωνία ασφάλειας).

Τώρα, σε ένα τμήμα του χάρτη, εμφανίζεται εναλλακτικός πυλώνας ασφάλειας με άλλη σημαία.

Εκθέτει την Άγκυρα: “ό,τι χτίσαμε στη Σομαλία μπορεί να γίνει παγίδα”

Το τουρκικό μοντέλο στη Σομαλία, όπως περιγράφεται, είναι αποτελεσματικό ακριβώς επειδή δημιουργεί εξάρτηση: εκπαίδευση στρατού (Gorgor), βάση 2017, διαχείριση λιμανιού/αεροδρομίου από τουρκικές εταιρείες, συμφωνία θαλάσσιας ασφάλειας (επεξεργασία 2023–24, υπογραφή 2024), προστασία επενδύσεων. Είναι “εργαλειοθήκη βάσεων, νόμων και εξάρτησης”.

Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ φέρνει στο τραπέζι την αντίθετη ιδέα: ότι μπορεί να υπάρξει μια σταθερή, φιλοδυτική, λειτουργική οντότητα στην ίδια γεωγραφία που δεν βρίσκεται κάτω από το τουρκικό “ομπρελικό” μοντέλο. Άρα η Τουρκία κινδυνεύει να εμφανιστεί ως ο παίκτης που επένδυσε σε «αποτυχημένο κράτος» και τώρα βλέπει να γεννιέται απέναντι μια ανταγωνιστική κρατική υπόσταση με διεθνή στήριξη.

Υπάρχει και το “σήμα” των υπηρεσιών: Μοσάντ μέσα στην εξίσωση

Η ισραηλινή ανακοίνωση (όπως μεταφέρεται) δεν περιορίζεται σε υπουργείο εξωτερικών. Ο Νετανιάχου ευχαριστεί τη Μοσάντ και τον επικεφαλής της για τη συμβολή στην αναγνώριση. Αυτό είναι μήνυμα ότι η σχέση δεν είναι μόνο εμπορική ή συμβολική. Είναι και ασφάλειας-πληροφοριών.

Για την Τουρκία, που παίζει σκληρά το παιχνίδι πληροφοριών στην περιοχή και στηρίζει δικούς της μηχανισμούς (και στη Σομαλία και αλλού), η είσοδος της Μοσάντ στον “χώρο” είναι κακό νέο.

Ειδικό κόστος για την Άγκυρα! Την τραβάει σε κοινό μέτωπο με την Αίγυπτο

Η κοινή καταδίκη με Κάιρο–Μογκαντίσου–Τζιμπουτί δείχνει κάτι ακόμη: η Τουρκία αναγκάζεται να συνταχθεί δημόσια με την αιγυπτιακή γραμμή «εδαφικής ακεραιότητας» στο Κέρας της Αφρικής, τη στιγμή που σε άλλα θέατρα (Ανατολική Μεσόγειος, Λιβύη) οι δύο χώρες συχνά βρίσκονται σε ανταγωνισμό ή ψυχρή συνύπαρξη.

Αυτό περιορίζει την τουρκική ελευθερία κινήσεων: δεν μπορεί να παριστάνει τον “ουδέτερο μεσολαβητή” όταν η άλλη πλευρά έχει πια επίσημη αναγνώριση και όταν οι αντίπαλοι της αναγνώρισης συσπειρώνονται. Διαβάστε τη συνέχεια στο Geopolitico.gr

Σομαλιλάνδη Τουρκία Ισραήλ