Αντί να αποτελούν σημείο αναφοράς στα ελληνικά δελτία ειδήσεων, τα Σεπτεμβριανά του 1955 καταγράφονται πλέον και από Τούρκους ιστορικούς και δημοσιογράφους ως μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας της γείτονος. Όπως γράφει ρεπορτάζ του Geopolitico.gr, ο Νεβζάτ Οναράν μεταφέρει στην τουρκική Duvar λεπτομέρειες από το πογκρόμ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου, το οποίο υπήρξε μια οργανωμένη επίθεση κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης – αλλά και των Αρμενίων και Εβραίων – με στόχο την πλήρη «τουρκοποίηση» της Πόλης.

Η Οργάνωση και το Σχέδιο

Η αφορμή δόθηκε από τη βομβιστική ενέργεια στο τουρκικό προξενείο Θεσσαλονίκης, που παρουσιάστηκε ως επίθεση στο «σπίτι του Ατατούρκ». Μεθοδευμένα, η εφημερίδα Istanbul Ekspres κυκλοφόρησε σε υπερδιπλάσιο αριθμό φύλλων, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη βίαιη έκρηξη που ακολούθησε.

Η οργάνωση «Κύπρος είναι Τουρκική», με χρηματοδότηση από την ίδια την Πρωθυπουργία, είχε ήδη έτοιμες λίστες με ελληνικά και αρμενικά καταστήματα και σπίτια, τα οποία σημαδεύτηκαν για καταστροφή.

Η Βία και ο Απολογισμός

Σε δύο εφιαλτικές ημέρες, η Κωνσταντινούπολη μετατράπηκε σε πεδίο πογκρόμ:

11 έως 15 νεκροί

300-600 τραυματίες

60 γυναίκες κακοποιημένες

5.622 στόχοι χτυπημένοι: 4.214 μαγαζιά, 1.004 σπίτια, 73 εκκλησίες, 26 σχολεία, 1 συναγωγή, 2 μοναστήρια.

Η οικονομική ζημιά ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο λίρες, με τις αποζημιώσεις να περιορίζονται σε ψίχουλα.

Η Κρατική Ευθύνη

Οι ευθύνες βαραίνουν άμεσα τον τότε πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερές και τον πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ. Αν και αρχικά η βία αποδόθηκε σε κομμουνιστές, οι μαρτυρίες και οι εκθέσεις της εποχής αποκάλυψαν την εμπλοκή της κυβέρνησης και των μυστικών υπηρεσιών. Δεκαετίες αργότερα, στρατιωτικοί αξιωματούχοι παραδέχτηκαν ότι το πογκρόμ ήταν επιχείρηση «Ειδικού Πολέμου».

Το Τέλος μιας Εποχής

Τα Σεπτεμβριανά επιτάχυναν την έξοδο των Ρωμιών από την Πόλη, εξαφανίζοντας σχεδόν ολοκληρωτικά τη χριστιανική παρουσία που για αιώνες έδινε ζωή και χρώμα στη Βασιλεύουσα. Το 1955 οι μειονότητες αντιστοιχούσαν στο 12% του πληθυσμού· σήμερα δεν ξεπερνούν το 3-4‰.

Μια Σκοτεινή Κληρονομιά

Η νύχτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου δεν ήταν ένα τυχαίο ξέσπασμα βίας, αλλά προϊόν πολιτικής μεθοδεύσεως. Ήταν η στιγμή που το κράτος έστρεψε τη βία του στους ίδιους τους πολίτες του, καταστρέφοντας όχι μόνο περιουσίες, αλλά και έναν ολόκληρο πολιτισμό.

Η ιστορία των Σεπτεμβριανών παραμένει υπενθύμιση της καταστροφικής δύναμης του εθνικισμού, αλλά και της ανάγκης να μη σιωπούν οι κοινωνίες απέναντι στη βία και την αδικία.

Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο του Οναράν στο Geopolitico.gr

Σεπτεμβριανά Τουρκία Κύπρος LIFE Ελλάδα