Σε νέα τροχιά πολιτικής αντιπαράθεσης περνά το επεισόδιο που σημειώθηκε στη Φλώρινα, όταν ο δήμαρχος Βασίλης Γιαννάκης διέκοψε ζωντανή εμφάνιση των Banda Entopica τη στιγμή που ερμήνευαν τραγούδι στη σλαβική γλώσσα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις και δημόσιες παρεμβάσεις.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της μπάντας, το περιστατικό έγινε το βράδυ της Δευτέρας 22 Δεκεμβρίου σε νυχτερινό κατάστημα της πόλης, με τους μουσικούς να καταγγέλλουν φραστικές επιθέσεις, ένταση επί σκηνής και πιέσεις για διακοπή του προγράμματος. Η ίδια η μπάντα υποστήριξε ότι ακούστηκαν φράσεις όπως «εγώ πληρώνω» και «στην πόλη μου δεν θα τραγουδάτε τέτοια τραγούδια», ενώ έκανε λόγο και για παρενόχληση από άτομο του κοινού.

Το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Πολίτης της Φλώρινας» παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα! Ο Πρόεδρος της διοργάνωσης, Θανάσης Άμπας, υποστήριξε, ότι η μπάντα παραβίασε μια ξεκάθαρη προφορική συμφωνία που υπήρχε με τους διοργανωτές.

Σύμφωνα με τον ίδιο, είχε συμφωνηθεί να μην παρουσιαστούν τραγούδια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το κοινό ή να δώσουν αφορμή για εντάσεις και πολιτική εκμετάλλευση. Όταν αυτό δεν τηρήθηκε, μέρος του κοινού αντέδρασε, δημιουργώντας κλίμα έντασης. Ο Δήμαρχος, που βρισκόταν στον χώρο, παρενέβη –όπως τονίζεται– με κόσμιο τρόπο για να διασφαλίσει την τάξη, χωρίς ύβρεις ή απειλές. Η μπάντα συνέχισε κανονικά το πρόγραμμά της και το περιστατικό έληξε χωρίς περαιτέρω προβλήματα.

Η διοργάνωση της Φωτιάς Χαμάμ τόνισε σε ανακοίνωσή του, ότι στόχος της δεν ήταν η λογοκρισία, αλλά η προστασία του χαρακτήρα της εκδήλωσης και η αποφυγή εντάσεων σε ένα ευαίσθητο κοινωνικό περιβάλλον.

Μάλιστα στη σελίδα της εφημερίδας στο Facebook αναρτήθηκε βίντεο με τη στιγμή που το συγκρότημα ερμήνευε το σλαβόφωνο τραγούδι, το οποίο όπως σας ενημέρωσε σε σχετική ανάρτηση το Geopolitico.gr δεν είναι τόσο αθώο. Ούτε η αντίδραση προέκυψε λόγω της γλώσσας του τραγουδιού, αλλά εξαιτίας του περιεχομένου του. Το τραγούδι  ανήκει στη κατηγορία των επαναστατικών δημοτικών ασμάτων για την εξέγερση του Προφήτη Ηλία-Iliden – τη βουλγαροκίνητη εξέγερση κατά οθωμανικών και ρωμέικων θρησκευτικών δομών και σήμερα αποτελεί το σκοπιανό «εθνικοαπελευθερωτικό 1821» – βέβαια πολύ διαφορετικό στις λεπτομέρειες του από τον ελληνικό εθνεγερτικό αγώνα. Η εξέγερση του Ίλιντεν το 1903 δεν είχε ως κύριο στόχο την απελευθέρωση όλων των χριστιανικών πληθυσμών της Μακεδονίας, αλλά την επιβολή ενός συγκεκριμένου βουλγαρικού εθνικού προγράμματος. Ο πυρήνας της οργάνωσης μιλούσε μεν για «αυτονομία», όμως αυτή η αυτονομία λειτουργούσε ως ενδιάμεσο στάδιο για την προσάρτηση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία, κατά το πρότυπο της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Η δήλωση Ράμμου και η απάντηση Δεβούρου

Στο θέμα παρενέβη δημόσια και ο επίτιμος αντιπρόεδρος του ΣτΕ, Χρήστος Ράμμος, καταδικάζοντας τη στάση του δημάρχου και θέτοντας το ζήτημα σε πλαίσιο ελευθερίας έκφρασης και κράτους δικαίου. Σε δήλωσή του τόνισε ότι «σε μια σύγχρονη δημοκρατία… θα τραγουδούμε ό,τι θέλουμε, σε όποια γλώσσα ή διάλεκτο θέλουμε», απορρίπτοντας τη λογική του «αυτόκλητου λογοκριτή» και προειδοποιώντας για ολίσθηση σε πρακτικές που «μας γυρίζουν πίσω».

Με κείμενο-παρέμβαση, ο πρόεδρος της ΕΑΑΣ Γιάννης Δεβούρος απαντά ευθέως στη συλλογιστική Ράμμου, υποστηρίζοντας ότι η επίκληση της «σύγχρονης δημοκρατίας» και του «κράτους δικαίου» είναι «εύηχη, αλλά επικίνδυνα απλουστευτική» όταν αποκόπτεται από το ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο.

Ο Δεβούρος θέτει ως κεντρικό ερώτημα το περιεχόμενο του τραγουδιού, ζητώντας να αξιολογηθεί όχι «αφηρημένα», αλλά στην πραγματική συγκυρία μιας ευαίσθητης περιοχής με «βαρύ ιστορικό φορτίο» και ενεργές αφηγήσεις αναθεωρητισμού. Στο ίδιο πνεύμα, κάνει διαχωρισμό ανάμεσα στην καλλιτεχνική έκφραση και στη δημόσια προβολή συμβόλων που –όπως σημειώνει– μπορούν να λειτουργούν ως εργαλεία “soft power” σε ανοιχτή γεωπολιτική αντιπαράθεση.

Στο πιο αιχμηρό του σημείο, απορρίπτει τον χαρακτηρισμό «όψιμες εθνικοφροσύνες» ως «βολικό ρητορικό τέχνασμα» και επιμένει ότι τα σύνορα δεν είναι μόνο γεωγραφικά αλλά και πολιτισμικά, η κυριαρχία ασκείται και με σύμβολα, η κρατική αδράνεια δεν είναι ουδετερότητα αλλά επιλογή.

Παράλληλα, αντιστρέφει το επιχείρημα του Ράμμου («σήμερα ένα τραγούδι, αύριο η ελευθερία του λόγου») με το δικό του αντίβαρο: «σήμερα νομιμοποιούμε την πρόκληση, αύριο αποδεχόμαστε τον αναθεωρητισμό ως κανονικότητα».

Η ουσία της σύγκρουσης

Το επεισόδιο της Φλώρινας έχει πλέον ξεφύγει από την ίδια τη βραδιά της συναυλίας και μετατρέπεται σε μετωπική σύγκρουση δύο αντιλήψεων. Η μία πλευρά το βλέπει ως καθαρή περίπτωση αυθαίρετης παρέμβασης δημόσιας εξουσίας στην ελευθερία έκφρασης.  Η άλλη πλευρά το αντιμετωπίζει ως ζήτημα συλλογικής μνήμης, συμβόλων και κρατικής ευθύνης σε περιβάλλον ενεργών γεωπολιτικών πιέσεων.

Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι η αντιπαράθεση «ανεβαίνει» θεσμικά και επικοινωνιακά δείχνει πως η υπόθεση δεν θα κλείσει μόνο με μια ανακοίνωση ή μια δήλωση. Έχει ήδη μετατραπεί σε τεστ ορίων ανάμεσα στην καλλιτεχνική έκφραση, τη δημόσια εξουσία και την πολιτική ανάγνωση της ιστορικής μνήμης σε μια περιοχή όπου τίποτα δεν θεωρείται ουδέτερο.

Το επεισόδιο στη Φλώρινα αποτελεί κλαδί του ίδιου δέντρου γύρω από το οποίο χορεύουν εθνομηδενιστικές και αποδομητικές τάσεις. Υπενθυμίζεται, ότι σχεδόν κάθε καλοκαίρι τα τελευταία χρόνια εγείρονται ζητήματα με σλαβόφωνα ανθελληνικά τραγούδια που παίζονται σε πανηγύρια στη Δυτική Μακεδονία, τη Φλώρινα, την Πέλλα και την Καστοριά, τα οποία προωθεί μια μικρή ομάδα ακτιβιστών που επιδιώκει να καλλιεργήσει μια ξεχωριστή “μακεδονική” ταυτότητα, σε επαφή με κύκλους από τη γειτονική χώρα. Όπως είχε αναφέρει σε σχετικό άρθρο στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» ο δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης, «τα παραδοσιακά δικά τους τραγούδια, εξυμνούσαν την ομορφιά και μιλούσαν για τα ανθρώπινα αισθήματα, τον πόνο και την νοσταλγία». Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν δημιουργηθεί τραγούδια με αλυτρωτικό περιεχόμενο.

Με αυτό το κείμενο, δεν θέλουμε με τίποτα να ενοχοποιήσουμε και να δαιμονοποιήσουμε ούτε το σλαβικό ιδίωμα που μιλούν οι συμπατριώτες μας, ούτε τα τραγούδια τους. Λέμε ΝΑΙ στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομίας και, ΟΧΙ όμως στην ενθάρρυνση και την επιβολή του αλυτρωτισμού. Βέβαια το ζήτημα είναι βαθύτερο και με πολιτικές διαστάσεις που μας πάνε πολλά χρόνια πίσω και αγγίζουν εμφυλιακές καταστάσεις της νεώτερης ελληνικής ιστορίας που δεν θέλουμε να θίξουμε. Ποιά είναι αυτά τα τραγούδια που προκαλούν τέτοιες αντιδράσεις; Διαβάστε τη συνέχεια στο Geopolitico.gr

Σκόπια LIFE Ελλάδα