Η δημοτικότητα των κατασκοπευτικών σειρών στην τηλεόραση δεν είναι κάτι καινούργιο. Αποτελούν εδώ και χρόνια βασικό συστατικό των τηλεοπτικών δικτύων, αντλώντας έμπνευση από τον πλούτο της κατασκοπευτικής λογοτεχνίας και ακολουθώντας πιστά τον δρόμο που χάραξε ο κινηματογράφος.

Το είδος της κατασκοπευτικής μυθοπλασίας απογειώθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο μεγαλύτερος κατάσκοπος που γεννήθηκε κατά την ψυχροπολεμική εποχή ήταν ο Τζέιμς Μποντ. Ο πράκτορας της βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙ6 δημιουργήθηκε από τον Βρετανό συγγραφέα Ίαν Φλέμινγκ το 1953 και, πολύ σύντομα, κυριάρχησε στη μεγάλη οθόνη, με μεγάλους σταρ του κινηματογράφου να τον ενσαρκώνουν, όπως ο Σον Κόνερι, ο Ρότζερ Μουρ, ο Πηρς Μπρόσναν, ο Ντάνιελ Κρεγκ κ.ά..

Τα χνάρια του Φλέμινγκ ακολούθησε ο Τζον Λε Καρρέ με τον Τζορτζ Σμάιλι, τον οποίο ενσάρκωσε στη μεγάλη οθόνη ο Γκάρι Όλντμαν στο εξαιρετικό «Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι», καθώς και ο Αμερικανός συγγραφέας Τομ Κλάνσι με την κινηματογραφική σειρά Τζακ Ράιαν.

Πρόσφατα, μάλιστα, ο Τζον Κρασίνσκι έφερε τον Τζακ Ράιν και στο τηλεοπτικό κοινό για λογαριασμό του Amazon, κάνοντας γυρίσματα και στην Ελλάδα.
Παρόλο που το τέλος του Ψυχρού Πολέμου φάνηκε να οδηγεί στην πτώση της σχετικής μυθοπλασίας, ήρθε η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, με τον φόβο της τρομοκρατίας να αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για τη διεθνή πολιτική και την κατασκοπεία. Έτσι, εμφανίστηκε μια νέα γενιά αντίστοιχων συγγραφέων, όπως ο Όλεν Σταϊνχάουερ με τις ιστορίες του Μάιλο Γουίβερ στον «Τουρίστα».

Ακολουθώντας τα βιβλία, ο κινηματογράφος και η τηλεόραση παρουσίαζαν τους κατασκόπους εξαιρετικά καταρτισμένους, να μη χάνουν ποτέ, να είναι πάντα δύο βήματα μπροστά και σπάνια να αφήνουν τα συναισθήματα να εμποδίσουν την αποστολή τους. Στη σημερινή εποχή της ιδιωτικής τηλεόρασης και του διαδικτύου, όμως, το είδος των κατασκόπων υφίσταται μια ολική μεταμόρφωση.

Σειρές, όπως το “Night Agent” και το “The Recruit” του Netflix, ξεφεύγουν από το παλιό, υπερ-ικανό αρχέτυπο κατασκόπων, παρουσιάζοντας πρωταγωνιστές που είναι νέοι και άπειροι, και αγωνίζονται να διακριθούν στον επικίνδυνο κόσμο της κατασκοπείας, καθιστώντας το είδος πιο προσιτό και ελκυστικό για το νεότερο κοινό. Τι ακριβώς, όμως, ξεχωρίζει αυτούς τους νέους πράκτορες από τους προκατόχους τους και πώς επαναπροσδιορίζουν την έννοια του κατασκόπου στον σύγχρονο κόσμο;

Ανίκητοι έμπειροι πράκτορες εναντίον ευάλωτων νεοσύλλεκτων

Για δεκαετίες, οι τηλεοπτικοί/κινηματογραφικοί κατάσκοποι καθορίστηκαν από σχεδόν ανίκητους πράκτορες, με φιγούρες όπως ο Τζέιμς Μποντ, ο Τζέισον Μπορν και ο Τζακ Ράιαν, που εκτελούσαν τις αποστολές με απαράμιλλη ακρίβεια και χαρακτηρίζονταν από ένα σχεδόν μυθικό επίπεδο ικανοτήτων. Στον πυρήνα της, η κατασκοπεία αφορούσε πάντα ζητήματα εμπιστοσύνης, εξαπάτησης και συλλογής πληροφοριών.

Ωστόσο, στη σύγχρονη αφήγηση, το είδος των κατασκόπων εξελίσσεται πέρα από σκιώδεις φιγούρες με καμπαρντίνες και gadget υψηλής τεχνολογίας, υιοθετώντας μία καθ’ όλα διαφορετική προσέγγιση, με πρωταγωνιστές που είναι νέοι, άπειροι, χωρίς να έχουν στην πλάτη τους χρόνια ελίτ εκπαίδευσης και τεχνογνωσίας.

Στο “The Recruit”, ο Όουεν Χέντρικς (τον οποίο υποδύεται ο Νόα Σεντίνεο) δεν είναι ένας σκληραγωγημένος πράκτορας της CIA, αλλά ένας νεαρός δικηγόρος που ξαφνικά βρίσκεται μπλεγμένος σε καταστάσεις ζωής ή θανάτου. Το νομικό του υπόβαθρο και οι ακαδημαϊκές του γνώσεις τού παρέχουν ελάχιστη προετοιμασία για τον επικίνδυνο κόσμο των μυστικών επιχειρήσεων, αναγκάζοντάς τον να βασίζεται στη γρήγορη του σκέψη και, πολλές φορές, στην τύχη. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς κατασκόπους, ο Όουεν σκοντάφτει, κάνει σημαντικά λάθη και μαθαίνει «εν κινήσει», με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ πιο συμπαθητικός ως χαρακτήρας στο νεότερο κοινό.

Ομοίως, στο “Night Agent” ο Πίτερ Σάδερλαντ (τον οποίο υποδύεται ο Γκάμπριελ Μπάσο), είναι ένας χαμηλόβαθμος πράκτορας του FBI, ο οποίος αναλαμβάνει να απαντά σε μια τηλεφωνική γραμμή αντιμετώπισης κρίσεων – μια εργασία αγγαρείας που κανένας άρτια εκπαιδευμένος πράκτορας δεν θα είχε αναλάβει. Όταν ο Πίτερ λαμβάνει μια κλήση, η οποία τον μπλέκει σε μια κυβερνητική συνωμοσία χωρίς ο ίδιος να είναι εξοπλισμένος με τις δεξιότητες ενός πράκτορα πεδίου, εκείνος απλώς προσπαθεί να επιβιώσει αποκαλύπτοντας την αλήθεια. Το ταξίδι από το απομονωμένο γραφείο του στην απόλυτη δράση, κάνει την ιστορία του συναρπαστική, καθώς οι θεατές παρακολουθούν την εξέλιξή του και, παράλληλα, τα ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζει στην πορεία.

Αυτή η φρέσκια άποψη, η οποία απέχει πολύ από το πρότυπο του ατσαλάκωτου υπερ-πράκτορα των προηγούμενων ετών, έχει απήχηση στο σύγχρονο κοινό, ιδιαίτερα στους νεότερους θεατές, οι οποίοι εκτιμούν τους ευάλωτους, τρωτούς και εξελισσόμενους χαρακτήρες, σε σχέση με τους άτρωτους κατασκόπους που φέρνουν τις αποστολές εις πέρας με απόλυτη ακρίβεια.

Αντιμετωπίζοντας σύγχρονες απειλές

Ο κόσμος της κατασκοπείας έχει αλλάξει άρδην από την εποχή των κατασκοπευτικών θρίλερ του Ψυχρού Πολέμου, και το σύγχρονο κοινό λαχταρά ιστορίες που αντικατοπτρίζουν το σημερινό γεωπολιτικό τοπίο. Σειρές όπως το “Night Agent” και το “The Recruit” ενστερνίζονται αυτή την στροφή, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά κατασκοπευτικά στερεότυπα του «καλού» και του «κακού» με μια γκρι περιοχή, όπου κυριαρχούν οι σύγχρονες απειλές του κυβερνοπολέμου, της διαφθοράς, ακόμη και μέσα στην ίδια τη Μυστική Υπηρεσία, και των πολιτικών σκανδάλων.

Στο “The Recruit”, ο πρωταγωνιστής δεν κυνηγάει ξένους δικτάτορες, αλλά «κολυμπά» στα θολά νερά των διεθνών πληροφοριών, όπου οι διαρροές απόρρητων πληροφοριών, οι διπλοί πράκτορες και τα γραφειοκρατικά μαχαιρώματα είναι εξίσου θανατηφόρα με μια σφαίρα.  Στο ίδιο μήκος κύματος, το “Night Agent” χτίζει το σασπένς του γύρω από τις εγχώριες απειλές, απεικονίζοντας τη διαφθορά στα υψηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης. Ο πρωταγωνιστής πρέπει να αποκρυπτογραφήσει έναν μπερδεμένο ιστό εξαπάτησης μέσα στη χώρα του – κάνοντας την ιστορία ακόμα πιο συναρπαστική, μέσα από τον απόηχο πραγματικών πολιτικών σκανδάλων.

Εκσυγχρονίζοντας, λοιπόν, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κατάσκοποι, αλλάζει πλέον και το διακύβευμα: το ζητούμενο δεν είναι να σώσουν τον κόσμο μέσα από μια θεατρική αναμέτρηση τέλειων πρακτόρων. Το ζητούμενο είναι η αποκάλυψη της κρυμμένης αλήθειας σε έναν κόσμο, όπου εχθρός μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε – συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων που εμπιστεύεσαι περισσότερο.

Γρήγορη πλοκή

Στην εποχή του διαδικτύου και της συνεχόμενης ροής πληροφοριών και ειδήσεων, το κοινό περιμένει άμεση ικανοποίηση, παρακολουθώντας ολόκληρες σεζόν γρήγορα. Γι’ αυτό και ο ρυθμός μιας σειράς είναι ζωτικής σημασίας.

Το “Night Agent” και το “The Recruit” εφαρμόζουν άριστα την τέχνη της γρήγορης αφήγησης και της εναλλαγής σκηνών, η οποία κρατά τους θεατές κολλημένους στις οθόνες τους από το ένα επεισόδιο στο άλλο. Και οι δύο σειρές έχουν σχεδιαστεί να προσελκύουν τους θεατές, «βουτώντας» κατευθείαν σε σενάρια υψηλού κινδύνου και ξετυλίγοντας μυστήρια με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά, η ένταση είναι αισθητή, με κάθε επεισόδιο να αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτήματα, ωθώντας σε να περάσεις στο επόμενο επεισόδιο χωρίς δισταγμό. Η σκόπιμη χρήση των cliffhangers (δηλαδή η διακοπή της ιστορίας σε κρίσιμο σημείο της εξέλιξης), οι απροσδόκητες ανατροπές και τα πολυεπίπεδα μυστήρια διατηρούν την αδρεναλίνη και το σασπένς στα ύψη. Γι’ αυτό και, σε αντίθεση με παλαιότερα που οι σειρές παρουσίαζαν σκηνές μεγαλύτερης διάρκειας και πιο αναλυτική πλοκή, οι σύγχρονες κατασκοπικές σειρές εκμεταλλεύονται πλήρως την κουλτούρα της υπερβολικής παρακολούθησης, στην οποία είναι εθισμένοι οι νεαροί τηλεθεατές, λόγω της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο.

Η δυναμική μεταξύ δράσης και ανάπτυξης χαρακτήρων είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας. Οι έντονες σκηνές δράσης (κυνηγητό, πυροβολισμοί και μυστικές επιχειρήσεις) εξισορροπούνται με στιγμές προσωπικού προβληματισμού και συναισθηματικών τριβών των χαρακτήρων – γεγονός που όχι μόνο συναρπάζει, αλλά δημιουργεί και μια συναισθηματική επένδυση σε σχέση με τον πρωταγωνιστή.

Το μέλλον της κατασκοπευτικής μυθοπλασίας

Καθώς η κατασκοπική λογοτεχνία εξελίσσεται, αντλώντας έμπνευση από τον τρόπο λειτουργίας του σύγχρονου κόσμου, είναι λογικό να μεταλλάσσεται και η τηλεοπτική και κινηματογραφική αναπαράστασή της.

Σειρές όπως το “Night Agent” και το “The Recruit” αποδεικνύουν ότι το κατασκοπικό είδος μπορεί να εξελιχθεί πέρα από τις κλασικές του ρίζες, παραμένοντας πιστό στην ένταση και το σασπένς που τόσο αγαπούν οι θαυμαστές του. Αγκαλιάζοντας νέες αφηγήσεις, νέα είδη χαρακτήρων και νέες προοπτικές, αυτές οι σειρές διαμορφώνουν ένα νέο πρότυπο κινηματογραφικής και τηλεοπτικής κατασκοπικής μυθοπλασίας, το οποίο φαίνεται ότι θα εξακολουθήσει να συναρπάζει το κοινό και τα επόμενα χρόνια.

ΠΗΓΗ: Plan Be

Netflix Lifestyle