Μήνυμα προς την Άγκυρα ότι η «πόρτα» δεν έχει κλείσει οριστικά στο πρόγραμμα SAFE στέλνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεκαθαρίζοντας πως η Τουρκία δεν έχει πρόσβαση στο χρηματοδοτικό (πιστωτικό) σκέλος του μηχανισμού, όμως μπορεί –υπό όρους– να συμμετέχει σε επιμέρους τμήματά του ως προμηθευτής/υπεργολάβος. 

Αφορμή στάθηκαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Επιτετραμμένου της ΕΕ στην Άγκυρα, Μάρεκ Βιλτσίνσκας, ο οποίος, κάνοντας απολογισμό της χρονιάς, χαρακτήρισε το 2025 «πολύ δυνατή και καλή χρονιά» για τις σχέσεις ΕΕ–Τουρκίας, σε μια συγκυρία όπου η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας αναδιαμορφώνεται με γρήγορο ρυθμό. 

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε η πραγματική έκταση της τουρκικής πρόσβασης στο SAFE (Security Action for Europe) – το ευρωπαϊκό εργαλείο δανειοδότησης έως 150 δισ. ευρώ για κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού και επιτάχυνση της αμυντικής ετοιμότητας, που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ τον Μάιο του 2025. 

Ο Βιλτσίνσκας αναγνώρισε δημόσια τη δυναμική της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, παραπέμποντας στη θεαματική άνοδο των εξαγωγών και στους ρυθμούς αύξησής τους, πριν περάσει στο «ζουμί» της υπόθεσης: όπως είπε, οργανισμοί εγκατεστημένοι στην ΕΕ που ελέγχονται από την Τουρκία μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες προμήθειας ως προμηθευτές, ενώ οργανισμοί εγκατεστημένοι στην Τουρκία μπορούν να εμπλακούν ως υπεργολάβοι σε ορισμένες κοινές προμήθειες έως και 35%. Επιπλέον, τουρκικές εταιρείες μπορούν να προμηθεύουν εξαρτήματα έως 15% της αξίας μιας σύμβασης. Με αυτό το σκεπτικό, τόνισε ότι «δεν είναι σωστό» να λέγεται πως η Τουρκία έχει αποκλειστεί από το SAFE. 

Η διευκρίνιση, ωστόσο, συνοδεύτηκε από μια κρίσιμη γραμμή: η Τουρκία «δεν έχει πρόσβαση στο πιστωτικό μέρος» του προγράμματος, δηλαδή στη χρηματοδότησή του μέσω των δανείων, αλλά διατηρεί πρόσβαση σε ορισμένα τμήματα/ρόλους της εφοδιαστικής αλυσίδας. 

Οι δηλώσεις αυτές έρχονται σε μια περίοδο όπου είχαν καταγραφεί δημοσιεύματα ότι η Τουρκία δεν θα εντασσόταν ως χώρα στο SAFE λόγω προθεσμιών και πολιτικών/διαδικαστικών περιορισμών, παρότι υπήρχε στήριξη από ορισμένα κράτη-μέλη. Στην ουσία, η ΕΕ φαίνεται να κρατά τη σχέση «ζεστή» μέσω μερικής συμμετοχής (προμήθειες/υπεργολαβίες), χωρίς να ανοίγει το ταμείο των δανείων προς την Άγκυρα.

Εθνική Άμυνα Ευρωπαϊκή Ένωση Τουρκία LIFE