Η Ρωσία στρέφεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη με εντολή Πούτιν στον στρατό!

Στις 17 Δεκεμβρίου 2025, σε διευρυμένη συνεδρίαση της «κολεγίας» (board) του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ζήτησε επιτάχυνση της εισαγωγής ρομποτικής, τεχνολογιών πληροφορικής, νέων υλικών και κυρίως τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στα «συστήματα ελέγχου» και σε αυτόνομα/ημιαυτόνομα μαχητικά συστήματα, με στόχο καλύτερη ανάπτυξη δυνάμεων, συλλογή/επεξεργασία πληροφοριών (ISR) και ακριβέστερη πλοήγηση.

Στην ίδια παρέμβαση, ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης της τροχιακής (διαστημικής) ομαδοποίησης με «διαστημόπλοια νέας γενιάς», ώστε οι δυνάμεις να διαθέτουν γρήγορα και ασφαλή κανάλια επικοινωνίας και καλύτερα δεδομένα αναγνώρισης/πλοήγησης.

«Ο ρωσικός στρατός πρέπει να συνεχίσει να παραμένει στην πρώτη γραμμή της τεχνολογικής προόδου, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να εισαγάγουμε γρήγορα τη ρομποτική, την τεχνολογία πληροφοριών και τα νέα υλικά στα στρατεύματα και να επεκτείνουμε τη χρήση της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης σε συστήματα ελέγχου για αυτόνομα συστήματα μάχης. Ως αποτέλεσμα, τα στρατεύματα θα πρέπει να λαμβάνουν υψηλής ταχύτητας και ασφαλή κανάλια επικοινωνίας. Η ποιότητα των πληροφοριών τους και των ακριβών δεδομένων πλοήγησης θα βελτιωθεί», ανέφερε ο Πούτιν σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων InterFax.

Η δήλωση Πούτιν δεν είναι μια απλή εξαγγελία. Αποτελεί πολιτικο-στρατηγικό σήμα ότι η Μόσχα θεωρεί τον πόλεμο στην Ουκρανία (και τη μελλοντική αντιπαράθεση με τη Δύση) ως τεχνολογικό αγώνα αντοχής, όπου κερδίζει όποιος κλιμακώνει μαζικά και συστηματικά την ικανότητα αισθητήρων–δεδομένων–πυρών–επικοινωνιών.

Μαθήματα από την Ουκρανία: Drones, αισθητήρες, «δικτύωση»

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη μετατραπεί σε εργαστήριο μη επανδρωμένων και αλγοριθμικά υποβοηθούμενων επιχειρήσεων, από FPV (drones πρώτου προσώπου) και περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munitions) έως συστήματα αναγνώρισης/στοχοποίησης, αντι-drone και ηλεκτρονικού πολέμου. Μέρος της δυτικής βιβλιογραφίας/δημοσιογραφικής έρευνας αποτυπώνει ότι η Ρωσία επιχειρεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα μέσω καλύτερης οργάνωσης drone-δυνάμεων και ενσωμάτωσης Τεχνητής Νοημοσύνης σε διαδικασίες στόχευσης/αναγνώρισης.

Παράλληλα, αναλύσεις όπως του Institute for the Study of War εκτιμούν ότι οι ρωσικές προσαρμογές δείχνουν βελτιστοποίηση για πόλεμο θέσεων (αργή φθορά) και όχι για γρήγορο μηχανοκίνητο ελιγμό—δηλαδή ότι η «καινοτομία» υπηρετεί ένα μοντέλο συνεχούς πίεσης με υψηλή κατανάλωση μέσων.

Συνεπώς, η έμφαση Πούτιν στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη ρομποτική είναι συνεπής με τη λογική: περισσότερα δεδομένα, ταχύτερη απόφαση, φθηνότερα/αναλώσιμα μέσα, μεγαλύτερη ακρίβεια πυρών.

Η σημασία της ΤΝ και της ρομποτικής στον στρατό

Ακαδημαϊκά, ο όρος «στρατιωτική Τεχνητή Νοημοσύνη» σπανίως σημαίνει «πλήρως αυτόνομα φονικά ρομπότ» στην πράξη. Συνήθως αφορά ένα φάσμα εφαρμογών με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης (“AI-enabled”), δηλαδή συστήματα που χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη ως βασικό ή συμπληρωματικό χαρακτηριστικό για την ενίσχυση λειτουργιών όπως η αποτελεσματικότητα, ο αυτοματισμός, η εξατομίκευση ή η λήψη αποφάσεων, συχνά ενσωματώνοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη σε υπάρχουσες δομές για βελτιωμένη απόδοση χωρίς να αντικαθιστά πλήρως τον ανθρώπινο έλεγχο.

ISR / Ανάλυση δεδομένων: αυτόματη αναγνώριση στόχων σε εικόνα/βίντεο, σύντηξη αισθητήρων, προτεραιοποίηση απειλών.
C2 (διοίκηση-έλεγχος): υποστήριξη αποφάσεων (decision support), δρομολόγηση επικοινωνιών, διαχείριση «kill chain».
Πλοήγηση και ανθεκτικότητα σε παρεμβολές: πιο «έξυπνη» πλοήγηση/αδρανειακά συστήματα, καλύτερη λειτουργία σε περιβάλλον EW.
Αυτόνομα/ημιαυτόνομα συστήματα: UAV/UGV/USV, loitering munitions, σμήνη (swarm) με περιορισμένη αυτονομία.
Λογιστική υποστήριξη: προγνωστική συντήρηση, βελτιστοποίηση αποθεμάτων/μεταφορών.

Αυτή η λογική ευθυγραμμίζεται και με δυτικά πλαίσια για «AI και αυτονομία στη στρατιωτική ισχύ», όπου η ΤΝ αντιμετωπίζεται ως πολλαπλασιαστής ισχύος κυρίως σε πληροφορία/στοχοποίηση/διοίκηση.

Το «διαστημικό» σκέλος: Επικοινωνίες, πλοήγηση, στοχοποίηση

Η αναφορά Πούτιν στην τροχιακή ομαδοποίηση είναι κρίσιμη: στον σύγχρονο πόλεμο, χωρίς δορυφορικές επικοινωνίες και αξιόπιστη πλοήγηση/χρονισμό, η δικτύωση αισθητήρων και πυρών καταρρέει. Με άλλα λόγια, η Τεχνητή Νοημοσύνη και η αυτονομία αποδίδουν μόνο αν υπάρχει υποδομή δεδομένων (συλλογή–μετάδοση–επεξεργασία).

Εδώ η Ρωσία προσπαθεί να καλύψει ή να αναβαθμίσει δυνατότητες που είτε πιέζονται από τον πόλεμο είτε υπολείπονται έναντι Δύσης, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ανθεκτικότητας απέναντι σε παρεμβολές/καταστροφές κόμβων.

Περιορισμοί: μικροηλεκτρονική, κυρώσεις και «αλυσίδες εφοδιασμού»

Η στρατιωτική ΤΝ δεν είναι μόνο λογισμικό: απαιτεί υπολογιστικό υλικό, αισθητήρες, οπτικά/θερμικά, επικοινωνίες, και—κυρίως—μια αξιόπιστη ροή μικροηλεκτρονικών. Εδώ οι κυρώσεις και οι έλεγχοι εξαγωγών έχουν σημασία, παρότι η παράκαμψη (μέσω τρίτων χωρών/γκρίζων δικτύων) παραμένει πραγματικότητα.

Αναλύσεις για τις επιπτώσεις κυρώσεων σε ημιαγωγούς δείχνουν ότι η πρόσβαση της Ρωσίας σε κρίσιμα chips/υποσυστήματα περιορίζεται, έστω και ατελώς.
Ερευνητική δημοσιογραφία/έρευνες έχουν τεκμηριώσει ότι δυτικής προέλευσης μικροηλεκτρονικά συνεχίζουν να εμφανίζονται σε ρωσικά οπλικά συστήματα, υποδεικνύοντας συνεχιζόμενα κανάλια προμήθειας.
Σε επίπεδο στρατηγικής, ο ίδιος ο Πούτιν έχει κινηθεί προς συνεργασία ΤΝ με την Κίνα (και ευρύτερα μη-δυτικούς εταίρους), ακριβώς επειδή οι κυρώσεις επηρεάζουν την πρόσβαση σε κρίσιμη υπολογιστική ισχύ (π.χ. GPUs).

Άρα, η δήλωση Πούτιν μπορεί να διαβαστεί και ως «εντολή επιτάχυνσης» που σκοντάφτει σε υλικούς περιορισμούς: παραγωγή, chips, βιομηχανική κλίμακα, ποιότητα/αξιοπιστία.

Θεσμικό-στρατηγικό μήνυμα: από το κράτος-στρατό στη «στρατιωτική οικονομία της καινοτομίας»

Η παρέμβαση εντάσσεται σε μια μακρύτερη ρωσική κατεύθυνση για την ΤΝ, ήδη από επίσημα στρατηγικά κείμενα για ανάπτυξη ΤΝ μέχρι το 2030.
Ωστόσο, σε συνθήκες πολέμου, η «στρατηγική» μετατρέπεται σε επιταχυντή στρατιωτικής παραγωγής: το κράτος ζητά από το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα να μεταφέρει γρήγορα λύσεις πεδίου στο σύνολο των δυνάμεων.

Αυτό συνδέεται με την πραγματικότητα του πολέμου φθοράς: όποιος έχει καλύτερη ικανότητα κύκλου καινοτομίας (αναγνώριση ανάγκης → σχεδίαση → δοκιμή → μαζική παραγωγή → εκπαίδευση) αποκτά πλεονέκτημα.

Κίνδυνοι και επιπτώσεις: Κλιμάκωση, ατυχήματα, «υπευθυνότητα» στη χρήση ΤΝ

Η στρατιωτική ΤΝ αυξάνει την ταχύτητα των επιχειρήσεων αλλά εντείνει:

τον κίνδυνο λανθασμένης αναγνώρισης (false positives),
την πιθανότητα ακούσιας κλιμάκωσης λόγω ταχύτερων “kill chains”,
και το πρόβλημα λογοδοσίας (ποιος ευθύνεται όταν μια αλγοριθμική σύσταση οδηγεί σε πλήγμα).

Η αντίθετη, δυτική προσέγγιση έχει αποτυπωθεί σε αρχές «υπεύθυνης χρήσης» της ΤΝ στην άμυνα (lawfulness, accountability, traceability, reliability κ.λπ.).

Το ρωσικό αφήγημα, αντίθετα, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις, δίνει προτεραιότητα στη στρατιωτική αποτελεσματικότητα (επικοινωνίες–αναγνώριση–πλοήγηση–αυτόνομα συστήματα) χωρίς δημόσια εστίαση σε πλαίσιο «υπευθυνότητας» ανάλογο των δυτικών κειμένων.

Πυρήνας επιχειρησιακής υπεροχής

Η εντολή Πούτιν δεν είναι απλά μια δήλωση-εξαγγελία! Αποτυπώνει ότι η Ρωσία θεωρεί την ΤΝ/ρομποτική και τις διαστημικές υποδομές ως πυρήνα επιχειρησιακής υπεροχής στον πόλεμο φθοράς, επιδιώκει ταχύτερη δικτύωση στρατευμάτων (ασφαλείς επικοινωνίες, καλύτερη ISR/πλοήγηση), αλλά θα κριθεί από το αν, υπό κυρώσεις και περιορισμούς σε υπολογιστικό/ημιαγωγικό υλικό, μπορεί να πετύχει μαζική, αξιόπιστη κλιμάκωση—ενδεχομένως μέσω μη-δυτικών συνεργασιών.