Πώς οι δασμοί Τραμπ αλλάζουν το «καλάθι» των ελληνικών εξαγωγών

Μια πρώτη, καθαρή εικόνα για το πώς οι δασμοί της αμερικανικής κυβέρνησης επηρεάζουν την παρουσία των ελληνικών προϊόντων στην αγορά των ΗΠΑ αρχίζει να διαμορφώνεται μέσα από τα στοιχεία του εννεαμήνου. Σε συνολικό επίπεδο, το ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο προς τις Ηνωμένες Πολιτείες κράτησε θετικό πρόσημο στο διάστημα Ιανουαρίου–Σεπτεμβρίου 2025, με την αξία των εξαγωγών να αυξάνεται κατά 5,1% και να φτάνει τα 1,84 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat που επεξεργάστηκε το Γραφείο ΟΕΥ Ουάσιγκτον.

Το ενδιαφέρον, όμως, δεν βρίσκεται μόνο στο «σύνολο», αλλά στην αλλαγή σύνθεσης: η πλάστιγγα γέρνει αισθητά προς βιομηχανικές κατηγορίες, ενώ τα παραδοσιακά αγροδιατροφικά προϊόντα –που ιστορικά έχουν βαρύ ειδικό βάρος στο ελληνικό «καλάθι» προς τις ΗΠΑ– εμφανίζουν υποχώρηση. Μια ερμηνεία για την άνοδο του εννεαμήνου είναι και το «στοκάρισμα» προϊόντων πριν αποτυπωθεί πλήρως η επίδραση των δασμών, ωστόσο η μετατόπιση προς εξειδικευμένα βιομηχανικά προϊόντα είναι εμφανής.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα είδη σιδήρου/χάλυβα, όπου καταγράφεται άνοδος +256%, εξέλιξη που αποδίδεται κυρίως στη ζήτηση για σιδηροσωλήνες. Εξίσου εντυπωσιακές είναι οι αυξήσεις σε κατηγορίες υψηλότερης τεχνολογικής ή βιομηχανικής εξειδίκευσης: τα μέρη αεροσκαφών σημείωσαν άνοδο 208%, τα εργαλεία και είδη μετάλλου αυξήθηκαν κατά 204%, ενώ θετικά κινήθηκαν και τα προϊόντα χαλκού (+36%) και αλουμινίου (+39%). Το στοιχείο που ξεχωρίζει είναι ότι αρκετές από αυτές τις κατηγορίες επιβαρύνονται με δασμούς 50% στην αμερικανική αγορά και παρ’ όλα αυτά καταγράφουν μεγάλα άλματα, κάτι που δείχνει είτε ισχυρή, στοχευμένη ζήτηση είτε «κλειδωμένες» εμπορικές ροές που δεν διακόπτονται εύκολα.

Στην κορυφή του ελληνικού εξαγωγικού χάρτη προς τις ΗΠΑ παραμένουν τα πετρελαιοειδή, τα οποία ως Νο1 εξαγώγιμο προϊόν κατέγραψαν οριακή αύξηση 1%. Σε μια χρονιά όπου οι διεθνείς τιμές πετρελαίου κινήθηκαν χαμηλότερα σε σχέση με προηγούμενες περιόδους, η μικρή μεταβολή δεν αλλάζει το γεγονός ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη σε αξία κατηγορία ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, κοντά στα 457 εκατ. ευρώ.

Αντίθετα, η «καρδιά» των εξαγωγών τροφίμων δείχνει πίεση. Τα παρασκευασμένα τρόφιμα/φρούτα/λαχανικά –Νο2 εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ– υποχώρησαν κατά 6%, ενώ πτώση 6% καταγράφεται και στα γαλακτοκομικά. Αρνητικό πρόσημο (-5%) εμφανίζει και το ελαιόλαδο και τα λίπη. Η υποχώρηση συνδέεται με εντεινόμενο ανταγωνισμό από χώρες όπως Ισπανία, Ιταλία, Τουρκία και Λατινική Αμερική, αλλά και με τη διαρκώς αυξανόμενη πίεση στις τιμές στη λιανική αγορά των ΗΠΑ, όπου ο καταναλωτής γίνεται πιο «ευαίσθητος» στο κόστος.

Μέσα σε αυτό το τοπίο, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις που δείχνουν ότι συγκεκριμένα ελληνικά προϊόντα κρατούν δυναμική: στα φρούτα και τους καρπούς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 14%, με τα ελληνικά ακτινίδια να κερδίζουν μερίδιο, ενώ άνοδο 10% σημείωσαν τα αρτοσκευάσματα/γκοφρέτες.

Στον αντίποδα, οι κατηγορίες μηχανημάτων και εξοπλισμού κινήθηκαν πτωτικά, σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας επιβράδυνσης. Ο ηλεκτρολογικός εξοπλισμός κατέγραψε μείωση 27% και τα μηχανήματα πτώση 19%, δείχνοντας ότι πέρα από τους δασμούς, ο κύκλος της διεθνούς ζήτησης επηρεάζει άμεσα τις ελληνικές εξαγωγές στις πιο «βαριές» επενδυτικές κατηγορίες.

Το συμπέρασμα του εννεαμήνου είναι διπλό: η συνολική αξία των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ κρατά, αλλά το μείγμα αλλάζει. Οι βιομηχανικές κατηγορίες ανεβαίνουν θεαματικά, ενώ ένα κομμάτι του αγροδιατροφικού τομέα πιέζεται, με μεμονωμένες εξαιρέσεις. Το πού θα «κάτσει» τελικά η νέα ισορροπία θα φανεί όταν εξαντληθεί το πιθανό «στοκάρισμα» και οι δασμοί περάσουν πλήρως στις τελικές τιμές και στις αποφάσεις των αγοραστών στην αμερικανική αγορά.