Το ζήτημα των εδαφικών παραχωρήσεων βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται με φόντο την πολυαναμενόμενη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα.
Ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου, Στιβ Γουίτκοφ, αποκάλυψε σε συνέντευξή του στο CNN ότι η Μόσχα έχει προχωρήσει σε «ορισμένες παραχωρήσεις» για πέντε κρίσιμες ουκρανικές περιοχές, τις οποίες χαρακτήρισε «πυρήνα της συμφωνίας».
Σύμφωνα με το BBC, πρόκειται για την Κριμαία, το Λουχάνσκ, το Ντονέτσκ, τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα – περιοχές που βρέθηκαν στο επίκεντρο του πολέμου ήδη από το 2014. Η Κριμαία προσαρτήθηκε τότε από τη Ρωσία, ενώ οι άλλες τέσσερις περιφέρειες ακολούθησαν το 2022, μετά από δημοψηφίσματα που απορρίφθηκαν από τη διεθνή κοινότητα.

Το Ντονμπάς και η στρατηγική της Μόσχας
Στην καρδιά της σύγκρουσης παραμένει το Ντονμπάς, η βιομηχανική περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας (Ντονέτσκ και Λουχάνσκ), όπου η Ρωσία ενίσχυσε ένοπλες ομάδες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Το 2022, ο Πούτιν αναγνώρισε μονομερώς την «ανεξαρτησία» ολόκληρων των δύο περιοχών, ξεπερνώντας ακόμα και τα όρια των φιλορωσικών διοικήσεων.
Η πρόταση για «πάγωμα» του μετώπου
Σύμφωνα με πληροφορίες των Financial Times, του Bloomberg και του Reuters, ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε στον Ντόναλντ Τραμπ να «παγώσει» τις πολεμικές επιχειρήσεις κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, εφόσον ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι παραδώσει πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς στη Μόσχα. Η πρόταση αυτή συνεπάγεται ουσιαστικά παραχώρηση εδαφών που ο ρωσικός στρατός δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει.
Παράλληλα, περιλαμβάνει τη διατήρηση ρωσικού ελέγχου στη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα, αλλά και την αναγνώριση της Κριμαίας ως «τετελεσμένου».
Οι δηλώσεις Γουίτκοφ και οι επόμενες κινήσεις
«Οι Ρώσοι έκαναν κάποιες παραχωρήσεις σχετικά με αυτές τις πέντε περιοχές», ανέφερε ο Γουίτκοφ, σημειώνοντας πως «το Ντονέτσκ παραμένει κρίσιμο ζήτημα, που θα συζητηθεί αύριο». Εξέφρασε δε την ελπίδα ότι η επικείμενη συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο θα καταλήξει σε «αποφάσεις επί τόπου».
Η τοποθέτηση αυτή ενισχύει τα σενάρια περί άτυπης «συμφωνίας ανταλλαγής», που θα μπορούσε να οδηγήσει σε εύθραυστη εκεχειρία χωρίς όμως να δίνει λύση στις βαθύτερες διαφορές Κιέβου – Μόσχας.
Ο ευρωπαϊκός παράγοντας
Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τέτοιου είδους προτάσεις. Διπλωματικές πηγές προειδοποιούν ότι οποιαδήποτε παραχώρηση ουκρανικού εδάφους μπορεί να αναγνωριστεί de facto ως ρωσικό κεκτημένο, δημιουργώντας επικίνδυνο προηγούμενο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η Ε.Ε. αναμένεται να μεταφέρει στον Τραμπ τις «κόκκινες γραμμές» της, ζητώντας σκληρή στάση έναντι της Ρωσίας και εγγυήσεις για την Ουκρανία.
Η θέση του Κιέβου
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από τις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι το Κίεβο είναι πρόθυμο να συζητήσει πιθανές εδαφικές αλλαγές στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, αλλά απέκλεισε κατηγορηματικά την παραχώρηση περιοχών που δεν βρίσκονται ήδη υπό ρωσική κατοχή.
«Χρειαζόμαστε πραγματικές διαπραγματεύσεις», τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι η γραμμή του μετώπου αποτελεί τη μόνη βάση για συζήτηση. Επανέλαβε, επίσης, ότι η ανταλλαγή εδαφών είναι συνταγματικά αδύνατη, ενώ προειδοποίησε πως οι απαιτήσεις του Πούτιν μπορεί να αποδειχθούν περισσότερες από όσες έχουν δημοσιοποιηθεί μέχρι στιγμής.