Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την «ένταξη» του Καζακστάν στις Συμφωνίες του Αβραάμ, ήταν ένα γεωστρατηγικό placebo.

Το Ισραήλ και το Καζακστάν έχουν σχέσεις από το 1992, με επισκέψεις Πέρες (2009) και Νετανιάχου (2016). Ισραηλινές εταιρείες δραστηριοποιούνται στην τεχνολογία και τη γεωργία· το καζακικό πετρέλαιο διυλίζεται στη Χάιφα· οι δορυφόροι AMOS εκτοξεύονται από το Μπαϊκονούρ. Δεν είχε μείνει τίποτα να «εξομαλυνθεί».

Στην Ιερουσαλήμ, η ανακοίνωση έπεσε χωρίς προειδοποίηση – και χωρίς χειροκρότημα. Έφερε το Ισραήλ σε δύσκολη θέση, δημιουργώντας ένα «άλμα» εκεί όπου δεν υπήρχε κανένα. Υπουργοί έλαβαν εντολή να σιωπήσουν. Καμία δήλωση δεν ακολούθησε. Η σιωπή ήταν πολιτική θέση – η Ιερουσαλήμ επέλεξε να μη συμμετάσχει στο θέατρο κάποιου άλλου.

Το επεισόδιο αποκάλυψε ένα βαθύτερο ελάττωμα: η Ουάσιγκτον πουλάει δύο χάρτες ταυτόχρονα, αποφασίζοντας πού θα περνούν αγωγοί, σιδηρόδρομοι και συμμαχίες. Αυτοί οι χάρτες είναι κάτι περισσότερο από γεωγραφία – ανταγωνιστικά σχέδια για την ίδια τη διεθνή τάξη. Κάθε διαδρομή λέει μια ιστορία.

Ο Μεσαίος Διάδρομος, τον οποίο στηρίζει η Τουρκία, εκτείνεται από την Κίνα μέσω Καζακστάν, διασχίζει την Κασπία προς Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία και Ευρώπη – η απόπειρα της Άγκυρας να παρακάμψει τη Μόσχα και να αγκυρώσει την Ευρασία. Αντίθετα, το IMEC – που λανσαρίστηκε τον Σεπτέμβριο 2023 από Ινδία, Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρο, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Ιορδανία, ΕΕ και ΗΠΑ – συνδέει τη Νότια Ασία με την Ευρώπη μέσω λιμανιών του Κόλπου και της Ανατολικής Μεσογείου. Οι πυλώνες του είναι τα «Κρατικά Σύνορα Κυριαρχίας» (Sovereign Edge States) – κράτη στην πρώτη γραμμή καταναγκασμού που παραμένουν δεμένα με την ανοιχτή διεθνή τάξη, συνδέοντας εμπόριο, ενέργεια και ψηφιακά συστήματα σε μια ανθεκτική ινδο-μεσογειακή ραχοκοκαλιά κυριαρχίας.

Με το να προσκαλέσει το Καζακστάν – πυρήνα του Middle Corridor, όχι του IMEC – στις Συμφωνίες του Αβραάμ, ο Τραμπ θόλωσε τον χάρτη. Η οικονομία του παραμένει δεμένη με τη Μόσχα μέσω της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης. Το να το εντάσσει κανείς σε μεσανατολικό πλαίσιο μπέρδεψε τους συμμάχους για το ποιο δρόμο στηρίζει πραγματικά η Ουάσιγκτον. Η κίνηση πρόσφερε τίτλο χωρίς ουσία: το κίνητρο ήταν η πρόσβαση σε ουράνιο και σπάνιες γαίες· η Ουάσιγκτον κέρδισε μόνο συμβολισμό. Ειρωνικά, η χειρονομία υπονόμευσε το ίδιο το δόγμα IMEC του Τραμπ – μια αρχιτεκτονική συνοχής που ακυρώθηκε από θεατρική ασυνέπεια.

Για να αντιληφθούμε το διακύβευμα, αρκεί να θυμηθούμε τι ακολούθησε την παρουσίαση του IMEC. Ανακοινώθηκε στο Νέο Δελχί στις 9 Σεπτεμβρίου 2023 και «πάγωσε» έναν μήνα αργότερα όταν η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου σταμάτησε την ομαλοποίηση. Η επίθεση δεν χτύπησε μόνο το Ισραήλ – χτύπησε τη λογική του IMEC: τη σταθερότητα ως βάση της ολοκλήρωσης. Ο ιρανικός άξονας, από τη Γάζα ως την Υεμένη, είχε κάθε λόγο να πυρπολήσει έναν διάδρομο που ένωνε Ινδία, Κόλπο, Ισραήλ και Ευρώπη υπό αμερικανική ευθυγράμμιση. Ανάβοντας τη Γάζα και εξαπολύοντας τους Χούθι, η Τεχεράνη στόχευε να εκτροχιάσει την ισραηλινο-σαουδαραβική ομαλοποίηση και να πνίξει τον θαλάσσιο δρόμο της Ερυθράς Θάλασσας που το IMEC προοριζόταν να ασφαλίσει.

Οι επιθέσεις των Χούθι μείωσαν στο μισό τη διέλευση από το Σουέζ, κόστισαν δισεκατομμύρια στην Αίγυπτο και έστειλαν 700 πλοία γύρω από την Αφρική καθώς τα ασφάλιστρα τριπλασιάστηκαν. Οι ναυτιλιακές αναγκάστηκαν να παραδεχθούν ότι ο Middle Corridor της Τουρκίας έμοιαζε πλέον ασφαλέστερος από το Σουέζ. Ο Ερντογάν άδραξε τη στιγμή: καταγγέλλοντας τα πλήγματα ΗΠΑ–Βρετανίας ως μετατροπή της Ερυθράς Θάλασσας σε «θάλασσα αίματος», πούλησε τη διαδρομή Κασπίας–Καυκάσου ως ευρωπαϊκή εναλλακτική. Στην πραγματικότητα, η Άγκυρα καλλιεργούσε τους Χούθι ως ανεπίσημο ναυτικό της εδώ και καιρό – διοχετεύοντας χρήματα και εξοπλισμό μέσα από ιρανικά και καταριανά δίκτυα. Εταιρείες-βιτρίνα στην Κωνσταντινούπολη μετέφεραν χρήματα των Δυνάμεων Κουντς· γερμανικοί αισθητήρες βρέθηκαν σε πυραύλους των Χούθι. Μια σκόπιμη «δογματική ελεγχόμενης κρίσης» δημιούργησε αστάθεια στο Μπαμπ αλ-Μαντέμπ, μετατρέποντας κάθε πλοίο που εγκατέλειπε το Σουέζ σε κέρδος για την Άγκυρα.

Η ειρήνη Αρμενίας–Αζερμπαϊτζάν το 2025, που άνοιξε τον διάδρομο Ζανγκεζούρ, έδεσε την Κεντρική Ασία ακόμη πιο στενά σε αυτό το δίκτυο, ολοκληρώνοντας ένα παζλ δεκαετίας. Οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Γάζα έκαναν τα υπόλοιπα: παρέλυσαν τη βόρεια διαδρομή και την Ερυθρά Θάλασσα, σπρώχνοντας τα φορτία νότια μέσω Τουρκίας και ενισχύοντας τον έλεγχο της Άγκυρας στις ευρασιατικές αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ επιβράδυναν την ινδομεσογειακή εναλλακτική.

Η Επιχείρηση Sindoor απέδειξε ότι η αποτροπή επανέρχεται με αποφασιστική, δικτυωμένη δράση – η ισχύς εξαρτάται όσο από τη συνδεσιμότητα, όσο και από την ισχύ πυρός, η λογική πάνω στην οποία χτίστηκε το IMEC. Η Ινδία έμαθε ότι δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται μόνο από μία αρτηρία μέσω Σουέζ. Το IMEC δεν είναι πολυτέλεια· είναι ανάγκη.

Το πλεονέκτημα της Ινδίας είναι η στρατηγική αυτονομία. Εκεί που η Ουάσιγκτον ζητά ευθυγράμμιση, το Νέο Δελχί ζητά ισορροπία – εξασφαλίζοντας την αντοχή του IMEC. Ως δύναμη των BRICS χωρίς υποτέλεια, συνομιλεί με Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες, ενώ κρατά ανοιχτές τις πόρτες προς Μόσχα και Πεκίνο. Επενδύει στη Χάιφα, ηγείται του IMEC, βαθαίνει τις εταιρικές σχέσεις στον Κόλπο. Αυτή είναι κυριαρχία μέσω ανοικτότητας – η γεωγραφία ως ανεξαρτησία.

Η αρχιτεκτονική του IMEC υπάρχει ήδη: από τη Βομβάη προς Τζέντα και Νταμάμ, με σιδηρόδρομο προς Χάιφα, απέναντι στη Μεσόγειο προς Πειραιά και από εκεί στην Ευρώπη – μια σύγχρονη ραχοκοκαλιά ενέργειας, δεδομένων και logistics. Κάθε εταίρος παίζει συγκεκριμένο ρόλο – η Ινδία ως βιομηχανική μηχανή, τα ΗΑΕ ως κόμβος logistics, η Σαουδική Αραβία ως χερσαία γέφυρα, η Ιορδανία ως κόμβος διέλευσης, το Ισραήλ ως θαλάσσια και ψηφιακή πύλη, η Ελλάδα και η Κύπρος ως είσοδος της Ευρώπης και ενεργειακό πλέγμα. Ενισχυμένο από το ευρωπαϊκό Great Sea Interconnector που χρηματοδοτείται με 657 εκατ. ευρώ, αυτά είναι ενεργά έργα – όχι ανακοινώσεις.

Το Athens Energy Forum και η υπουργική σύνοδος του P-TEC αυτής της εβδομάδας επιβεβαίωσαν τη δυναμική. Η Ελλάδα αναβίωσε τον μηχανισμό 3+1 με Ισραήλ, Κύπρο και ΗΠΑ και επέκτεινε τις συνεργασίες LNG. Το ζητούμενο είναι η συνοχή από την Ουάσιγκτον: οριστικοποίηση προτύπων IMEC, συγχρονισμός τελωνείων και ψηφιακών επιπέδων, και δημιουργία μηχανισμού αντιμετώπισης κινδύνων στην Ερυθρά Θάλασσα ώστε οι ασφαλιστές να μπορούν να τιμολογούν τη διαδρομή ακόμη και όταν το Μπαμπ αλ-Μαντέμπ «βράζει».

Για το Ισραήλ, το μήνυμα ήταν σαφές. Η Ιερουσαλήμ είδε την ανακοίνωση να θολώνει το αμερικανικό σήμα στο εξωτερικό και να ενισχύει την Άγκυρα εντός. Αντί να αναπαράγει τη σύγχυση, επέλεξε αυτοσυγκράτηση. Ο ορίζοντάς της βρίσκεται όχι σε συμβολικές κινήσεις, αλλά στο ινδομεσογειακό σύστημα που τώρα σχηματίζεται – ένα σύστημα που ενώνει οικονομικό βάθος με αποτρεπτική ισχύ.

Ο Μεσαίος Διάδρομος διαφοροποιεί διαδρομές, όχι ισχύ – ανταλλάσσοντας εξάρτηση από τη Μόσχα με εξάρτηση από την Άγκυρα. Το IMEC είναι η πραγματική διαφοροποίηση – μια ινδοαραβομεσογειακή γέφυρα που μειώνει γραμμές εφοδιασμού, ενσωματώνει ψηφιακές και ανανεώσιμες υποδομές και δένει εταίρους που μοιράζονται δυτικά συμφέροντα. Εκεί πρέπει να πάει η ευρωπαϊκή επένδυση.

Ηγεσία δεν είναι να προσθέτεις σημαίες σε χάρτες αλλά να επιλέγεις τον σωστό δρόμο όταν ο χάρτης θολώνει. Οι διάδρομοι είναι ηθικές επιλογές μεταμφιεσμένες σε εμπορικές διαδρομές· μόνο ένας οδηγεί στην κυριαρχία.

Ανάμεσα σε ένα γεωστρατηγικό placebo και μια ζωντανή αρτηρία αποτροπής, η επιλογή γράφει από μόνη της: Ηγηθείτε στο IMEC.

ΠΗΓΗ: Geopolitico.gr

Σάι Γκαλ Καζακστάν Ντόναλντ Τραμπ Τουρκία Ισραήλ ΗΠΑ LIFE Ελλάδα