Οι εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας αλλά και στη Μέση Ανατολή έχουν ήδη μεταβάλει ριζικά τα δεδομένα των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Οι ένοπλες δυνάμεις και οι στρατιωτικές σχολές καλούνται να μελετήσουν προσεκτικά τα νέα «lessons learned», τις καινοτομίες σε οπλικά συστήματα και πυρομαχικά και να τα εντάξουν στη στρατηγική εκπαίδευση και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους.

Μια πρόσφατη μελέτη των Israel Defence Forces (IDF), που δημοσιεύθηκε στην Jerusalem Post, αποκαλύπτει πώς η τεχνητή νοημοσύνη (AI) άλλαξε τα δεδομένα στη σύγκρουση με το Ιράν τον Ιούνιο του 2025. Για πρώτη φορά σε πολεμικό θέατρο μεγάλης κλίμακας, η AI δεν ήταν απλώς βοηθητικό εργαλείο, αλλά βασικό συστατικό επιτυχίας.

Από τη θεωρία στην πράξη

Οι ισραηλινο-αμερικανικές επιθέσεις στην ιρανική πυρηνική υποδομή δεν περιορίστηκαν σε κλασικές αεροπορικές επιχειρήσεις. Υπήρξαν προϊόν ενός ψηφιακού πολέμου, όπου η AI παρείχε πρωτοφανή ταχύτητα, ακρίβεια και εμβέλεια. Η θεωρία μετατράπηκε σε πράξη: η τεχνολογία έγινε καθοριστικός παράγοντας κυριαρχίας στο πεδίο.

Το Ιράν είχε απλώσει κρίσιμες υποδομές σε τεράστια γεωγραφική κλίμακα, από υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού στο Νατάνζ έως κινητές πλατφόρμες εκτόξευσης σε αγροτικές περιοχές. Στόχος ήταν να δυσκολέψει τη στόχευση και να μειώσει την αποτελεσματικότητα των ισραηλινών επιθέσεων. Παρ’ όλα αυτά, μέσα σε 12 ημέρες, η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξουδετέρωσε χιλιάδες στόχους υψηλής αξίας, χάρη στη μαζική χρήση AI.

Οι κρίσιμες πρώτες 48 ώρες

Η ταχύτητα ήταν το κλειδί. Στις πρώτες δύο ημέρες, η Ισραηλινή Αεροπορία εξαπέλυσε πολλαπλά και σχεδόν ταυτόχρονα κύματα επιθέσεων. Συστήματα AI ανέλυσαν σε πραγματικό χρόνο δεδομένα από δορυφόρους, αισθητήρες και πλατφόρμες ISR, αναγνωρίζοντας και ιεραρχώντας στόχους με βάση πρότυπα και προβλέψεις συμπεριφοράς.

Αυτός ο «γνωστικός βρόχος» της AI όχι μόνο αύξησε την ταχύτητα και την ακρίβεια των χτυπημάτων, αλλά αναπροσάρμοζε συνεχώς το σχέδιο επιχειρήσεων: επανακατάταξη στόχων, αποφυγή απειλών, επανατοποθέτηση δυνάμεων. Χωρίς αυτή τη δυνατότητα, το Ισραήλ θα είχε επιτύχει ελάχιστο μέρος των στόχων του και πιθανότατα θα είχε εμπλακεί σε έναν μακρόσυρτο πόλεμο φθοράς.

Ο άνθρωπος στον βρόχο

Η AI αποδείχθηκε πολλαπλασιαστής ισχύος, όχι υποκατάστατο. Παρά τον υψηλό βαθμό αυτοματοποίησης, οι αποφάσεις για χρήση θανατηφόρας βίας παρέμειναν υπό ανθρώπινη έγκριση. Η αρχή του «ανθρώπου στον βρόχο» διατήρησε τον ηθικό και πολιτικό έλεγχο. Σε αντίθεση με τα πλήρως αυτόνομα ιρανικά drones που βρέθηκαν στην Ουκρανία – ικανά να επιλέγουν στόχους χωρίς καμία ανθρώπινη επίβλεψη – το ισραηλινό δόγμα επέμεινε στην ανθρώπινη ευθύνη.

Το νέο πολεμικό πρότυπο

Ο Ιούνιος του 2025 δεν ήταν μια απλή δοκιμή τεχνολογίας. Ήταν η πρώτη πραγματική εκστρατεία όπου η AI εφαρμόστηκε σε πλήρη κλίμακα. Η σύγκλιση τεχνητής νοημοσύνης, κυβερνοπολέμου, αισθητήρων και αυτόνομων μέσων δημιούργησε ένα νέο στρατιωτικό δόγμα: μάχες πιο γρήγορες, πιο «έξυπνες» και λιγότερο εξαρτημένες από κλασικές δομές διοίκησης.

Στρατηγικές επιπτώσεις

Η χρήση AI στον πόλεμο δεν είναι πλέον πειραματισμός – είναι στρατηγική πραγματικότητα. Η κυριαρχία στα δεδομένα εξελίσσεται σε απαίτηση αντίστοιχη με την αεροπορική ή την πυρηνική ισχύ. Η πιο ασφαλής και αποτελεσματική προσέγγιση δεν είναι η πλήρης αυτονομία, αλλά η συνεργασία ανθρώπου-μηχανής.

Η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν αποτέλεσε σημείο καμπής: η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πλέον απλώς εργαλείο υποστήριξης, αλλά ενεργός συνδιαμορφωτής των επιχειρήσεων. Τα κράτη που θα προσαρμοστούν γρήγορα στο νέο περιβάλλον θα έχουν το πλεονέκτημα. Εκείνα που θα διστάσουν, κινδυνεύουν να μείνουν πίσω – όχι από στρατούς, αλλά από αλγόριθμους.

ΠΗΓΗ: International Institute of Strategy

Τεχνητή Νοημοσύνη Ιράν Ισραήλ