Το μάθημα που έδωσαν οι Τσετσένοι στους Ρώσους παραμονή Πρωτοχρονιάς το 1994

Ο Ρωσικός στρατός εξαπολύει αιφνιδιαστική έφοδο στο Γκρόζνυ της Τσετσενίας, μετά από καταιγιστικό βομβαρδισμό που ξεκίνησε στις 5 το πρωΐ. H επίθεση, προφανώς υπό την πίεση του Ρώσου Προέδρου Γιέλτσιν, είχε συναντήσει την κάθετη αντίδραση των Ρώσων αξιωματικών όλων σχεδόν των βαθμών.

Οι αντιρρήσεις δεν ήταν αναίτιες. Ο ρωσικός στρατός είχε συγκεντρωθεί στην Τσετσενία από διάφορες περιοχές και οι στρατιώτες ήταν -με ελάχιστες εξαιρέσεις- ανεκπαίδευτοι και άπειροι σε πολεμικές επιχειρήσεις. Αντίθετα, οι Τσετσένοι είχαν σχηματίσει μικρές ομάδες μαχητών που διοικούνταν από έμπειρους στρατιωτικούς και μάχονταν με συνείδηση ότι υπεράσπιζαν τη χώρα τους από έναν στρατό εισβολής. Επιπλέον, ο χρόνος ήταν ανύπαρκτος για την απαραίτητη προετοιμασία, την αναγνώριση του εδάφους, την ορθή κατανομή των δυνάμεων και την πρόβλεψη εφεδρειών. Όλοι οι έμπειροι Ρώσοι διοικητές έβλεπαν πως βάδιζαν προς την καταστροφή.

Στις 6 το πρωί οι ρωσικές μονάδες κινήθηκαν προς την πόλη από τέσσερις κατευθύνσεις, Βόρεια, Βορειοανατολική, Ανατολική και Δυτική αφήνοντας τη Νότια πρόσβαση επίτηδες ανοιχτή για να διαφύγει ο άμαχος πληθυσμός και οι ένοπλοι υπερασπιστές. Οι Τσετσένοι, όμως, δεν είχαν πρόθεση να διαφύγουν. Οργανώνοντας την άμυνα σε τρεις ζώνες και με ομάδες των 20-25 ατόμων γύρω από ένα αντιαρματικό ή αντιαεροπορικό πυροβόλο, παρέτασσαν 8-10 χιλιάδες μαχητές και 1-2 χιλιάδες μισθοφόρους, ενώ υπολόγιζαν και σε 25 χιλιάδες πολίτες, ελάχιστα εκπαιδευμένους αλλά αξιοπρεπώς οπλισμένους.

Οι Ρώσοι θεωρητικά παρέτασσαν 15.000 άνδρες με 200 άρματα μάχης και 1.000 τεθωρακισμένα οχήματα πεζικού αλλά στην πράξη οι ελλείψεις ήταν μεγάλες. Πολλές μονάδες βάδιζαν με κλάσμα των ανδρών τους (μια επιλαρχία αναφέρεται πως μπορούσε να κινήσει μόνο 7 άρματα) ενώ κάποια άρματα και τεθωρακισμένα δεν είχαν πυροβολητή λόγω λαθών στην επιστράτευση.

Η ρωσική επίθεση ξεκίνησε με ένα εξοντωτικό μπαράζ πυροβολικού και αεροπορικών πληγμάτων που σε πρώτη φάση πυρπόλησαν τις αποθήκες καυσίμου στο άκρο της πόλης. Αεροσκάφη έριξαν φυλάδια καλώντας τον κόσμο να μην αντισταθεί. Οι ρωσικές δυνάμεις χωρισμένες σε φάλαγγες 3-4 συνταγμάτων από διαφορετικές μεραρχίες, κινήθηκαν για να εκτελέσουν το σχέδιο εφόδου.

Το τελευταίο προέβλεπε την ταυτόχρονη επίθεση σε κεντρικούς οδικούς άξονες από διάφορες κατευθύνσεις, που συνέκλιναν στο κέντρο της πόλης, στο προεδρικό μέγαρο. Μοναδική υποστήριξη των φαλάγγων των 1.200-1.500 ανδρών θα ήταν μια μικρή δύναμη επιθετικών ελικοπτέρων Mil Mi-24 Hind. Ωστόσο και αυτά την κρίσιμη ώρα παρουσίασαν μικρές διαθεσιμότητες ελλείψει ανταλλακτικών.

Σύντομα, οι ρωσικές δυνάμεις αναχαιτίστηκαν από την τσετσενική αντίσταση. Στο Δυτικό τομέα, η 19η Μεραρχία Μηχανοκίνητων Τυφεκιοφόρων έφτασε αργά στους χώρους συγκέντρωσης και προέλασε με χαρακτηριστική βραδύτητα καθυστερώντας σε πολλά σημεία του προγραμματισμένου της δρομολογίου ενώ υπέστη απώλειες από πυρά που πολλοί τα απέδωσαν στο ίδιο το ρωσικό πυροβολικό. Στον Ανατολικό τομέα, οι δυνάμεις αλεξιπτωτιστών δεν ενώθηκαν με τις μηχανοκίνητες φάλαγγες με αποτέλεσμα το 129ο Σύνταγμα Μηχανοκίνητων Τυφεκιοφόρων να υποστεί σημαντικές απώλειες. Ο κλονισμός της μονάδας τεθωρακισμένων ήταν τέτοιος που αποσύρθηκε την επομένη.

Το βάρος της επιχείρησης έπεσε στους ώμους του αποσπάσματος του Βορείου τομέα, με διοικητή τον υποστράτηγο Anatoly Kvashnin εναντίον του οποίου συγκεντρώθηκε ο όγκος των τσετσενικών δυνάμεων. Το απόσπασμα αποτελείτο από την 131η Ανεξάρτητη Ταξιαρχία Μηχανοκίνητων Τυφεκιοφόρων και το 81ο Σύνταγμα Μηχανοκίνητων Τυφεκιοφόρων της Φρουράς. Στόχος ήταν να εξασφαλίσουν το σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης -η 131η- ενώ το 81ο Σύνταγμα θα παρείχε κάλυψη μέσω της οδού Pervomaiskaya.

Η προέλαση σε στενό δρόμο έκανε τη φάλαγγα των οχημάτων να εκτείνεται σε μήκος πάνω από 1,5 χιλιόμετρο με τους Τσετσένους να επιτίθενται διαρκώς. Φθάνοντας στο πρώτο σημείο συγκέντρωσης, η ρωσική δύναμη δέχθηκε διαταγή για άμεση προέλαση στα ενδότερα, πιθανά μια παρεμβολή-παγίδα των Τσετσένων. Γεγονός ήταν πως η φάλαγγα συνέχισε πέφτοντας σε ενέδρες των Τσετσένων και με τις μονάδες της να αποκόπτονται και να αναμιγνύονται με στοιχεία άλλων σχηματισμών. Κάθε συνοχή ήταν αδύνατη.

Προς το απόγευμα, οι μονάδες της 131ης Ταξιαρχίας έφτασαν στο σιδηροδρομικό σταθμό και οχυρώθηκαν εκεί. Οι Τσετσένοι τους κάλεσαν να παραδοθούν λέγοντας ότι τους είχαν κυκλώσει αλλά ο Ρώσος διοικητής αρνήθηκε πεισματικά. Ξαφνικά, άκουσε από τον ασύρματο τη φράση “καλωσήρθατε στην κόλαση” και αμέσως οι δυνάμεις του δέχτηκαν πυκνά πυρά αντιαρματικών και πολυβόλων από ταράτσες και υπόγεια. Μέχρι το βράδυ, η δύναμη είχε καταστραφεί πλήρως. Από τους 1.469 άνδρες της 131ης Ταξιαρχίας, 789 σκοτώθηκαν, 75 αιχμαλωτίστηκαν και μόνο 160 κατάφεραν να διαφύγουν. Η μονάδα έχασε όλα της τα άρματα μάχης και 102 από τα 120 τεθωρακισμένα της οχήματα, ενώ σχεδόν κανένας από τους αξιωματικούς της δεν επέζησε.

Η μάχη θα διαρκέσει 5 εβδομάδες επιτρέποντας την προώθηση βαθιά στην πόλη αλλά με σοβαρές απώλειες. Κάπου 1.800 Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν σύμφωνα με ρωσικές πηγές (4.000 σύμφωνα με τσετσενικά μέσα). Οι απώλειες του αμάχου πληθυσμού θα ξεπεράσουν τους 27.000, ενώ άλλες πηγές τους ανεβάζουν έως τις 35 χιλιάδες.

Το ηθικό του ρωσικού στρατού βούλιαξε βλεποντας και το έλλειμμα ηγεσίας. Χαρακτηριστικά της κακής οργάνωσης ήταν η ασάφεια των αντικειμενικών στόχων, η έλλειψη πυρών υποστήριξης, η μηδενική προετοιμασία, η έλλειψη ενισχύσεων. Ακόμη, καμία ενέργεια δεν έγινε για να απελευθερωθούν όσοι είχαν αιχμαλωτιστεί από τους Τσετσένους. Κάποιοι από τους τελευταίους έπρεπε να περιμένουν τους γονείς τους να φτάσουν στο Γκρόζνυ για να μιλήσουν με τους Τσετσένους απευθείας, εκλιπαρώντας για την απελευθέρωση τους.

Λίγες μέρες μετά, στις αρχές Ιανουαρίου, οι Ρώσοι άρχισαν να βομβαρδίζουν το Γκρόζνυ με όλα τα μέσα. Βόμβες λευκού φωσφόρου και πύραυλοι με εκρηκτικό αέριο καύσιμο χρησιμοποιήθηκαν μαζικά μετατρέποντας την πόλη στο πλέον βομβαρδισμένο τοπίο της Ευρώπης από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η τακτική είχε αποτέλεσμα καθώς προς τα τέλη Ιανουαρίου, οι Τσετσένοι μαχητές θα την εγκαταλείψουν. Η ίδια μέθοδος, πιο βελτιωμένη, θα εφαρμοστεί και κατά τον 2ο πόλεμο στην Τσετσενία το 1999.

ΠΗΓΗ: military-history.gr